“Çalışma vardiyaları; yemek yeme şeklinizi ve tükettiğiniz yiyecek-içecek türlerini etkileyebilir” diyen İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Dyt. Sinem Usuk, vardiyalı çalışanlar için önemli öneriler ve bilgiler paylaştı.
Gece Vardiyalarında Çalışanlar Dikkat
Vardiyalı çalışma sistemi, 8 saatlik geleneksel gündüz çalışma dönemine uymayan iş modellerinden oluşur. Gece vardiyaları, rotasyon vardiyaları ve/veya düzensiz çalışma saatlerinin hepsini bu grup altında toplayabiliriz.
Standart saatlerde çalışan kişilerle karşılaştırıldığında vardiyalı çalışanların; şişmanlık (obezite), tip 2 diyabet (şeker hastalığı), kalp hastalıkları, sindirim problemleri, uyku bozuklukları, depresyon ve D vitamini eksikliği (özellikle güneş ışığına maruz kalmama nedeniyle) gibi çok çeşitli koşullar açısından daha yüksek risk altında oldukları tespit edilmiştir.
Örneğin; gece vardiyasında çalışanların, kalp hastalıkları riskinin yüzde 40 arttığı tahmin edilmektedir. Peki vardiyalı çalışma nasıl oluyor da sağlığımızı olumsuz etkiliyor?
Metabolizma Sağlığını Olumsuz Etkiliyor
Geceleri çalışmak; esas olarak “vücut saati” olarak da bilinen vücudun sirkadiyen ritminin bozulmasına yol açıyor. Sirkadiyen ritim, 24 saat boyunca güneş ışığı ve sıcaklığa bağlı farklı fizyolojik dalgalanmalardan oluşan bir sistem olduğundan, burada meydana gelen aksaklıklar kişinin metabolizmasının işleyişini bozuyor.
Sağlıklı Beslenme Önerileri
Besin tercihleriniz sağlıklı da olsa bunu yediğiniz ortam önemlidir. İşyerinizde, sağlıklı ve rahat bir yemek ortamında yemeklerinizi yemeye özen gösterin.
Vardiyanız sırasında yemek zamanı için düzenli olarak ayrılmış bir zaman dilimi oluşturun.
Normal gündüz ve gece yemek yeme düzenine mümkün olduğu kadar benzer gitmeniz, metabolizmanızın çalışma düzenini rahatlatacaktır.
Gece yarısı ile sabah 6 arasında mümkünse yemek yemekten kaçının veya en azından enerji (kalori) alımınızı sınırlayın.
Vardiyanızın başında ve sonunda yemek yemeye çalışın. Örneğin; öğleden sonra vardiyasıyla çalışanlar, ana öğünlerini vardiyasının ortasında değil, günün ortasında yemelidir.
Gece çalışanları ise vardiya başlamadan önce, normal akşam yemeği saatlerinde yemeğini yemelidir.
Gece vardiyasından çıkan kişilerin; gündüz uyumadan önce kahvaltı etmeleri, açlıktan dolayı uyanmalarını önlemeye yardımcı olacaktır. Ancak bu yemeğin; küçük bir kahvaltı olmasını öneriyorum.
Uyumadan 1-2 saat önce yoğun bir öğün tüketimi, uykuya dalmakta zorluklara neden olabilir.
Susuzluk vücudunuzdaki yorgunluğu daha da artıracağından, vardiyanız süresince mutlaka düzenli bir biçimde suyunuzu içmeye özen gösterin.
Vardiyalı çalışanlar, vardiya sırasında daha uyanık kalmak için kafein içeren içeceklere (çay, kahve gibi) ihtiyaç duyduklarını hissediyorlarsa, bu içecekleri vardiya başlarında içmeli ve vardiya ilerledikçe seçimlerini kafeinsiz içecekler yönünde kullanmalarını öneriyorum.
