2022 Nobel Kimya Ödülü Kazananları Açıklandı
2022 Nobel Kimya Ödülü’nü Carolyn R. Bertozzi, Morten Meldal, K. Barry Sharpless kazandı.
Nobel Kimya Ödülü’nün bu yılki sahipleri belli oldu. 2022 Nobel Kimya Ödülü’nü bu yıl Amerikalı ve Danimarkalı kimyagerler Carolyn R. Bertozzi, Morten Meldal ve K. Barry Sharpless kazandı.
Kimyagerlerin, “click kimyasının ve bioortogonal kimyanın gelişimi” nedeniyle ödüle layık görüldüğü kaydedildi.
Carolyn R. Bertozzi
Amerikalı kimyager. Hem kimya hem de biyolojiyi kapsayan geniş kapsamlı çalışmaları ile tanınmaktadır. Canlı sistemlerle uyumlu kimyasal reaksiyonlar için “biyoortogonal kimya” terimini kullandı. Son zamanlardaki çabaları arasında, glikan adı verilen hücre yüzeyi şekerlerini ve bunların kanser, iltihaplanma ve COVID-19 gibi viral enfeksiyonlar gibi hastalıkları nasıl etkilediğini incelemek için kimyasal araçların sentezi yer alıyor.
Stanford Üniversitesi’nde Beşeri Bilimler ve Bilimler Okulu’nda Anne T. ve Robert M. Bass Profesörlüklerine sahiptir. Bertozzi ayrıca Howard Hughes Tıp Enstitüsü’nde (HHMI) araştırmacıdır ve Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarında bir nanobilim araştırma merkezi olan Molecular Foundry’nin eski direktörüdür.
Morten Meldal
Meldal , Danimarka Teknik Üniversitesi’nden (DTU) Kimya Mühendisliği alanında lisans ve doktora dereceleri aldı; onun doktora çalışma Klaus Bock tarafından denetlendi ve oligosakkaritlerin sentetik kimyasına odaklandı . 1983-1988 yılları arasında DTU ve Kopenhag Üniversitesi’nde organik kimya alanında bağımsız araştırma görevlisi olarak çalıştı. 1985 ve 1986 yıllarında Cambridge Üniversitesi’nde doktora sonrası çalışmalar yaptı ; Tıbbi Araştırma Konseyi Merkezi’nde doktora sonrası araştırma görevlisiydi,Moleküler Biyoloji Laboratuvarı . 1996 yılında DTÜ’ye yardımcı doçent olarak atandı. 1998’den beri Carlsberg Laboratuvarı Kimya Bölümü’nde sentez grubunu yönetiyor ve 1997’den beri Katı Fazlı Organik Kimya ve Enzimatik Reaksiyon Merkezi’nin (SPOCC) başkanı olarak görev yapıyor.
Meldal, kariyerinin başlangıcında peptit sentezi için çeşitli teknolojik teknikler ve araçlar geliştirdi. Peptit ve organik sentez enstrümantasyonunda ve ayrıca büyük bölünmüş karışım kitaplıklarını birleştirmek için kullanılan çoklu kolon sentezini geliştirdi. İlk önce peptit ve protein konjugasyonlarında, polimerlerde ve Malzeme bilimlerinde kullanılan asetilenlerin ve azidlerin (siklo ilavesini) sundu. Meldal’ın grubu daha sonra bu reaksiyonun fonksiyonel grup kimyalarının çoğuna tamamen ortogonal olduğunu gösterdi. Daha sonra katı faz peptit ve peptit organik kimyasının katı faz kimyasal biyolojisi ve protein kimyası ile birleşmesini kolaylaştıran katı destekler geliştirdiler.
Daha yakın zamanlarda Meldal bir optik kodlama tekniği geliştirdi ve organik kimya ile peptit kimyasının katı destek üzerinde birleşmesine odaklandı. Bu bileşiklerin kombinatoryal kitaplıklarının ürettiği ve hücre bazlı boncuk taramada aktif GPCR maddeleri için tarandığı N-asil iminyum iyonlarının üretilmesi üzerine bir dizi yeni yöntem tasarlamıştır.
K. Barry Sharpless
Amerikalı kimyager. 1963 yılında Dartmouth College’de lisans eğitimi, 1968’de Stanford Üniversitesi’nde doktorasını tamamladı. Doktorasını aldıktan sonra çalışmalarına Stanford Üniversitesi ve Harvard Üniversitesi’nde devam etti. Münih Teknik Üniversitesi’nden fahri diploma verilmiştir.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü ve Stanford Üniversitesi’nde profesör olarak çalıştı. Günümüzde Scripps Araştırma Enstitüsü’nde kimya profesörü olarak görev yapmaktadır.
2001 yılında “stereoselektif oksidasyon tepkimeleri üzerine çalışmaları için” Nobel Kimya Ödülü’nü kazanmıştır. Bu ödülü William S. Knowles ve Ryoji Noyori ile paylaşmıştır, onlar ise “stereoselektif hidrojenasyon tepkimeleri üzerine çalışmaları için” bu ödüle nail görülmüştü
Kaynaklar
https://en.wikipedia.org/wiki/Morten_P._Meldalhttps://tr.wikipedia.org/wiki/Barry_Sharplesshttps://tr.wikipedia.org/wiki/Barry_Sharpless
