Metaller özelliklerini değiştirmeden tekrar tekrar geri dönüştürülebilir. Amerikan Demir ve Çelik Enstitüsüne (AISI) göre çelik, gezegendeki en geri dönüşümlü malzemedir. Diğer yüksek oranda geri dönüştürülmüş metaller arasında alüminyum, bakır, gümüş, pirinç ve altın bulunur.
Metalleri Neden Geri Dönüştürüyoruz?
Metaller özellikleri bozulmadan tekrar tekrar geri dönüştürülebilen değerli malzemelerdir. Hurda metalin ekonomik değeri, geri dönüşüm işlemlerini cazip kılmaktadır. Bu finansal avantajın yanı sıra, çevresel zorunluluğu da unutmamak gerekir. Metallerin geri dönüşümü, işlenmemiş hammadde kullanan yeni ürünlerin imalatından daha az enerji gerektirirken, doğal kaynakları korumamızı sağlar. Geri dönüşüm sayesinde atmosfere daha az karbondioksit ve daha düşük miktarda diğer zararlı gazlar salınır. Bunun yanı sıra en önemlisi, para tasarrufu sağlar ve işletmelerinin üretim maliyetlerini düşürmelerini sağlar. Geri dönüşüm aynı zamanda istihdam da yaratmaktadır.
Metallerin Geri Dönüşüm Karnesi
Hemen hemen her tür metal, özelliklerinde bozulma olmadan tekrar tekrar geri dönüştürülebilir. Ancak buna rağmen, metallerin şu anda sadece yüzde 30’u geri dönüştürülüyor.
Aşağıda bazı ek bilgiler bulunmaktadır:
• Dünya çapındaki çelik üretiminin yaklaşık yüzde 40’ı geri dönüştürülmüş çelik kullanılarak yapılmaktadır.
• Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ham çeliklerin yaklaşık yüzde 42’si geri dönüştürülmüş malzemelerden yapılmıştır.
• Yalnızca ABD’de her gün yaklaşık 100 milyon çelik ve teneke kutu kullanılmaktadır.
• Çelik ve demir, yeniden işleme kolaylığı ve büyük yapıları geri kazanma fırsatı nedeniyle, dünyanın en geri dönüştürülmüş malzemeleridir. Sıralama işleminde mıknatısların kullanılması, geri dönüşümcülerin bunları karışık atık akışından kolayca ayırmalarını sağlar.
• Her yıl dünya çapında yaklaşık 400 milyon ton metal geri dönüştürülmektedir.
• Şu anda, ABD’deki en fazla geri dönüştürülmüş tüketici ürünü alüminyum kutudur.
• Tek bir alüminyum kutuyu boşa harcamak, bu kutu dolusu benzini boşa harcamak anlamına gelmektedir.
Geri Dönüşümlü Metal Çeşitleri
Metaller demir veya demir dışı olarak sınıflandırılabilir. Demirli metaller demir ile karbonun birleşiminden oluşur. Bazı yaygın demir metaller arasında karbon çeliği, alaşımlı çelik, ferforje ve dökme demir bulunur. Öte yandan, demir dışı metaller arasında alüminyum, bakır, kurşun, çinko ve kalay bulunur. Değerli metaller demir dışıdır, en yaygın değerli metaller altın, platin, gümüş, iridyum ve paladyumdur.
Metal Geri Dönüşüm Süreci
Metal geri dönüşüm işleminin ana aşamaları aşağıdaki gibidir:
1. Toplama
Metaller için toplama işlemi, yüksek hurda değeri nedeniyle diğer malzemelerden farklıdır. Bu nedenle, hurda alanlarına, çöp sahasına gönderilenden daha fazla satılması muhtemeldir. ABD’deki en büyük hurda demir metal kaynağı hurda araçlardan geliyor. Diğer kaynaklar arasında büyük çelik yapılar, demiryolu rayları, gemiler, tarım ekipmanları ve elbette tüketici hurdası yer alıyor. Yeni ürün üretimi sırasında yaratılan hızlı hurda, demir hurda tedarikinin yarısını oluşturuyor.
2. Sıralama
Sıralama aşaması, metallerin karışık hurda metal akışından veya karışık çok malzemeli atık akışından ayrılmasını içerir. Otomatik geri dönüşüm işlemlerinde, malzemenin ayrılmasına yardımcı olmak için mıknatıslar ve sensörler kullanılır. Sıyırıcılar metal türün belirlenmesine yardımcı olmak için malzeme rengini veya ağırlığını gözlemlemenin yanı sıra bir mıknatıs da kullanabilir. Örneğin, alüminyum gümüş ve hafif olacaktır. Bakılması gereken diğer önemli renkler bakır, sarı (pirinç için) ve kırmızı (kırmızı pirinç) içindir. Kazıyıcılar, temiz metali kirli malzemeden ayırarak malzemelerinin değerini iyileştirir.
3. İşleme
Daha fazla işlem yapılmasını sağlamak için metaller parçalanır. Parçalama, küçük parçalanmış metallerin geniş bir yüzey / hacim oranına sahip olması nedeniyle erime işlemini desteklemek için yapılır. Sonuç olarak, nispeten daha az enerji kullanarak eritilebilirler. Normalde, alüminyum küçük tabakalara ve çelik, çelik bloklara dönüştürülür.
4. Eritme
Hurda metal büyük bir fırında eritilir. Her metal, kendisine özel tasarlanmış belirli bir fırına alınır. Bu adımda önemli miktarda enerji kullanılır. Yine de, yukarıda belirtildiği gibi, metalleri eritmek ve geri dönüştürmek için gereken enerji, işlenmemiş hammaddeler kullanılarak metal üretmek için ihtiyaç duyulan enerjiden çok daha azdır. Fırının büyüklüğüne, fırının ısı derecesine ve metal hacmine bağlı olarak, erime birkaç dakika ila birkaç saat arasında sürebilir.
5. Arıtma
Son ürünün yüksek kalitede olmasını ve kirletici içermemesini sağlamak için arıtma yapılır. Arıtma için kullanılan en yaygın yöntemlerden biri elektrolizdir.
6. Katılaştırma
Saflaştırma işleminden sonra erimiş metaller, metallerin soğutulması ve katılaştırılması için taşıyıcı bant vasıtasıyla taşınır. Bu aşamada hurda metaller, çeşitli metal ürünlerin üretiminde kolaylıkla kullanılabilecek çubuklar gibi, spesifik şekillerde oluşturulur.
7. Metal Çubukların Taşınması
Metaller soğutulduğunda ve katılaşınca, kullanıma hazırdır. Daha sonra yeni ürünlerin üretiminde hammadde olarak kullanılacağı çeşitli fabrikalara taşınırlar. Bu metal çubuklardan yapılan ürünler kullanım ömrünün sonuna geldiğinde, metal geri dönüşüm işlemi tekrar gerçekleşir.
Kaynakça / References
• https://www.thebalancesmb.com
• “Recycling metals — aluminium and steel”. Archived from the original on 16 October 2007. Retrieved 1 November 2007.
• https://earth911.com/eco-tech/basics-recycling-scrap-metal-money/
Hazırlayan: Serhat Cengiz
