Kuantum fiziği yapısı itibariyle oldukça karışık, anlaşılması güç ve ucu açık bir bilimdir. Hatta ünlü fizikçi Richard Feynman’da bu konuyla ilgili ‘’Şundan emin bir biçimde söyleyebilirim ki; kuantum mekaniğini hiç kimse anlayamamıştır.’’ demiştir.
Öncelikle sizlere kısaca kuantum kuramından bahsetmek istiyorum…
Nedir Kuantum Kuramı?
Maddeler elektron ve kuark adını verdiğimiz iki küçük maddeden meydana gelmiştir. Atom ve moleküller dünyamızı meydana getiren önemli parçacıklardır.
Dünyanın çalışma şeklini tanımlamak için bilim insanları kuantum teorisini kullanırlar. Çevremizdeki teknolojilerin tümünün temelinde kuantum teorisi yatar. Her ne kadar karmaşık olsa da gündelik hayatımızda dahi her an yanı başımızdadır.
Daha iyi anlamak için Schrödinger’in Kedisi’nden bahsedelim. Bir kutu hayal edin, kutunun içinde bir şişe siyanür ve bir de kedi var. Siyanur şişesinin üzerinde ip yardımıyla tutunmuş çekiç var.
Rastgele bir olay meydana geldiğinde (mesela bir uranyum atomu bozunduğunda) düşecek şekilde ayarlanmış, Erwin Schrödinger süperpozisyon için bu düşünce deneyini tasarlamıştır.
Atom bozunması kuantum yasasına tabidir. Ve atom bozunmuş ve bozunmamış olarak karşımıza çıkar. Kuantum kuramına baktığımızda bozunmuş veya bozunmamış olasılıklar ölçüm yaparken eşit derecede geçerlidir.
Daha basit bir şekilde anlatacak olursak; atomun aynı anda hem bozunmuş hem de bozunmamış olduğu şekliyle düşünebiliriz.
Kedinin hayatta kalma ihtimali ise uranyum atomuna bağlıdır.
Fiziğe Adanmış Bir Ömür
Aslına bakarsanız kuantum kuramıyla ilgili pek çok örnek ve buluşlar vardır.
Şimdi size Alman bilim adamı ve kuantum kuramının kurucusu aynı zamanda 1918 yılında Nobel Fizik Ödülüne layık görülen Max Planck’ten bahsedeceğim.
1858 yılının Nisan ayında Kiel, Almanya’da dünyaya gelen Max Planck lise yıllarında fizik öğretmeninden etkilenerek fiziğe derin bir ilgi duymuştur.
Lise eğitimini tamamladığında Münih ve Berlin Üniversitesi’nde dönemin önde gelen fizik profesörleri olan Kirchoff ve Hemholtz’tan eğitim görmeye başlamıştır.
Artık üniversite eğitimi bitmiş ve doğduğu şehir olan Kiel’de, Kiel Üniversitesi’nde matematik profesörü olmuştur.
Daha sonraları çeşitli üniversitelerde profesörlük yapmış, pek çok çalışma gerçekleştirmiştir. Fizik alanında yaptığı çalışmalar ona 1918 yılında Nobel Fizik Ödülünü getirmiştir.
Kuantum Kuramını geliştiren ve Termodinamik yasaları üzerine sayısız çalışmalar gerçekleştiren Planck; Planck sabitini ve Planck ışınım yasasını bulmuştur. Planck sabiti kuantum mekaniğindeki aksiyonum kuantumu için kullanılmaktadır. Uluslararası Birimler Sistemi’nde birimi joule-saniye (J-s)dir.
Planck Işınım Yasası ya da bilinen diğer adıyla Planck Yasası modern fiziğin ve kuantum teorisinin yapı taşıdır. Bu yasa belirli sıcaklıkta termal denge durumunda bulunan kara cisim ışımasının yaydığı radyasyondur.
Max Planck bu yasayı 1900 yılında sadece ampirik olarak karar verilmiş sabitler kullanıp, çalışmalar yaparak geliştirmiştir.
Kuantum kuramının öncüsü, fikir babası elbette ki Nobel Fizik Ödülünü almaya hak kazanmanın büyük onuru dışında başka ödüllere de layık görülmüştür.
Planck sırasıyla; Pour le Mérite (1915), Lorentz Madalyası (1927), Franklin Madalyası (1927), Adlerschild des Deutschen Reiches (1928) (Almanya Cumhurbaşkanlığı tarafından), Max-Planck Madalyası (1929 Einstein ile beraber), Copley madalyasını (1929) almıştır.
Ayrıca Max Planck Frankfurt, Münih, Rostock, Berlin, Graz, Atina, Cambridge, Londra ve Glasgow Üniversitelerinden fahri doktora unvanı da almaya hak kazanmış, hayatını fiziğe adamış ve 1900’lü yıllardan günümüze dek hala gelişmeye açık, çalışmalar yaparak katlanan bilgi envanteriyle kuantum kuramını bulmuştur.
Başarılarla dolu bir hayat hazin bir şekilde, şeçim yapmak zorunda bırakılarak son bulmuştur.
7 çocuğu olan ve sadece bir tanesi hayatta kalan oğlu 1944 yılında Hitler’e suikast suçlamasıyla yakalananlar arasında yer almıştır. Nazi yöneticileri Planck’e bir teklif sunarlar.
Teklifi kabul ederse oğlu hayatta kalacaktı ancak ilkelerini de çiğnemiş, inandığı çizginin dışına çıkmış olacaktı.
Bu acı teklif: ‘’Nazizime inanç ve bağlılık duyurusunu imzala ve oğlun idamdan kurtulsun!’’.
Planck kendisine yapılan bu çirkin teklifi reddetmiş, hayatta kalan son çocuğunu; inançları ve değerleri uğruna kaybetmiş, aldığı sayısız ödüllerin yanında insanlık tarihi için de manevi bir ödül almıştır aslında. Max Planck başarılarla dolu yaşamına 1947 yılında veda etmiştir.
‘’Bilim, doğanın nihai gizemini çözemez çünkü biz, çözmeye çalıştığımız gizemin bir parçasıyız. / Max Planck’’
Kaynakça
https://www.teknonce.com/max-planck-kimdir-max-planckin-hayati.html
https://www.sozkimin.com/a/1748-max-planck-kimdir-sozleri-ve-hayati.html
https://www.pixabay.com/tr
Hazırlayan: Çağla Köksal
