Yüzey kaplama tekniği yönteminin kullanımında alt katmanların önceden bir işlemden geçmesi kaçınılmazdır. Ön işlem birkaç adımdan oluşabilir. Temel malzemenin bileşimi, farklı kirlenmeler, daha sonra uygulanacak yüzey alan tekniği türü ve teslim edildiği andaki durumundan, yani kapama ve yabancı katmanların türü ve yoğunluğu ve de işlem ile oluşan rahatsız edici bölgelere bağlıdır. Bu nedenle, korozyon ve aşınma koruması için temel malzemenin yüzeyinde oluşturulacak kalıcı katmanların önceden ve sıklıkla sonradan da dikkatlice işlenmesi gerekir.
Ön işleme (hazırlama), kaplama ve yüzey alanı tekniği yöntemi ile ve de belli yüzey alan dokuları ve yüzey alan morfolojilerini oluşturmak suretiyle çalışılacak parçanın kaplanması, kaplamasının değiştirilmesi veya katmanının kaldırılması anlamına gelir.
Bu işlemler, bağ kuvvetli çalışma parçası yüzeyleri veya yüzey değişiklikleri için bir ön koşul olan tanımlı çalışma parçası yüzeyini oluşturmaya yardımcı olur. Bu yöntemler kullanılarak, istenilen yüzey kalitesi için çıkış noktası oluşturmak üzere yeniden yapılabilir özellikli çalışma parçası yüzeyleri ortaya çıkar.
Örneğin, balmumu veya yağ katmanı gibi metal yüzeyinde kalabilecek katmanlar ve de oksitler ve sülfür gibi reaksiyon ürünleri metal ve kaplama arasında ayırıcı bir tabaka etkisi yaratır ve kaplamanın yerine yapışmasını etkiler veya engeller.
Hangi ön işlem metotlarının seçilmesi gerektiği (bkz. Resim 1), metal, seramik, cam, elyaf gibi alt katman malzeme türüne, bunların kirliliklerine ve de yüzey topoğrafyasına (düzlük, dalgalanmalar, sertlik) bağlıdır.
Resim 1: Ön işleme olanakları
Her ne kadar yüzey tekniği ile işlenecek ürünlerin en uygun ön işlemine önem verilmesi gerekse de ön işlem sonuçlarını
değerlendirme metotları çoğunlukla bir “iyi kötü” ifadesine yer verebiliyor.
Tablo 2 içinde temizleme efektini belirleme ile ilgili bir genel bilgi yer alıyor.
Tablo 1: Ön işleme ile temizleme etkisini tespit etme yöntemlerine genel bakış
İstenilen saflık derecesi ile uygun ön işlem yöntemi arasındaki bağlantı Tablo 2’de yer alan veriler üzerinden bir kalan alan
yağlaması örneğinde gösterilmektedir.
Tablo 2: Yüzey tekniği işlemi için saflık dereceleri ve 2500 mg x m-2 lik kalan alan yağlamasının tipik ilk hali için bunlara uygun
test yöntemleri.
Yüzey İşleme Metotları
Ön işleme metotlarını ayırt edebilmek için bir önceki metot sonucunda oluşan yüzey durumunun değişikliğine bakılır. Bu değişiklikler başlıca aşağıdaki gruplara ayrılmıştır:
Temizleme
• Yüzey dokusunun değişmesi,
• Kenar alanda reaksiyon. Bir başka bakış açısı ile ön işleme yöntemleri aşağıdaki sisteme alınır:
• Söken,
• Üzerine uygulayan ve,
• Değiştiren metotlar. Bir üçüncü olanak aşağıdaki etki prensibine göre gruplandırmaktır:
• Mekanik yöntemler,
• Şeklini değiştiren yöntemler (haddelemek, çekmek),
• Geometrik tanımlı kesici ile taşlama (torna, frezeleme),
• Geometrik tanımlı olmayan kesici ile taşlama (zımparalama, cilalama),
• Çelik yöntemi,
• Termik işlemli söküm yöntemi (kazıma),
• Lazerli söküm işlemi,
• Plazma yöntemi (Plazma dağlama, iyon bombardımanı),
• Kimyasal ve elektro kimyasal yöntemler,
• Yağlama,
• Asitle temizleme, aşındırma, elektro kimyasal cilalama.
Resim 2 içinde ön işleme ve sonradan işlemenin en önemli metotlarına genel bir bakış verilmektedir.
Resim 2: Ön işleme yönteminin etki etme prensipleri
Çalışılacak parçaların yüzeylerin ilk halleri aşağıda verilen kriterlere göre ayrılır:
• Şimdiye kadar kaplama yapılmamış yüzeyler ve
• Ön proseslerden geçirilerek kaplanmış yüzeylerden oluşan katmanlar. Çelik üzerinde pas ve kav gibi türüne özgü kaplamaların daha ayrıntılı özellikleri Tablo 4 içinde verilmektedir.
Tablo 4: Henüz kaplanmamış çelik yüzeylerin başlangıç durumu (pas derecesi) ISO 8501-1, 8501-2, veya DIN 55928.
1) Kav veya kaplamalar, bir çakı ucu ile yerinden kaldırılamıyor ise, malzemeye tutunur nitelikte kabul edilir.
İzzet Aydın
Genel Müdür
Hillebrand Chemicals Kimyasal Pazarlama Ltd. Şti
