Sularda Adsorbe Edilebilir Organik Olarak Bağlı Halojenlerin (AOX) Hızlı Değerlendirmesi
DIN 38409-59’a göre Yakmalı İyon Kromatografi (CIC) ile AOCl, AOBr, AOI ve AOF Tayini
Giriş
Adsorbe edilebilir organik olarak bağlı halojenler (AOX), aktif karbon üzerinde adsorbe edilebilen çok sayıda halojenli organik bileşiklerin toplamını kapsayan karmaşık bir indekstir. Tarihsel olarak bu toplam AOX parametresi, DIN EN ISO 9562 veya EPA 1650’ye göre mikrokulometrik titrasyonla belirlenmektedir.
Tanım gereği AOX, ayrı ayrı belirlenemeyen adsorbe edilebilir organik olarak bağlı klor (AOCl), brom (AOBr) ve iyodu (AOI) içermekte, ancak; floru (AOF) içermemektedir. Bu organik halojen bileşiklerinin birçoğu ve bozunma ürünleri; toksik, mutajenik ve kanserojen özelliklere sahip oldukları, her yerde bulunabildikleri, kalıcı oldukları ve de gıda zincirinde biriktikleri için insan sağlığı ve çevre için ciddi riskler oluşturmaktadır.
Köken ve Kaynaklar
AOX toplam parametresi kavramı 1976 yılında; atık su, içme suyu ve doğal su kaynaklarındaki organohalojenleri hızlı bir şekilde ölçmenin bir yolu olarak tanıtılmıştır. Daha sonra bu kavram, «AOX-S18» olarak anılan, atık su arıtma çamuru ve çökeltilerdeki
bazı çözünmeyen bileşikleri içerecek şekilde genişletilmiştir.
İlk doğal olarak türetilmiş olan halojenli organik bileşikler, 1896 yılında izole edilmiş olup,
uygun ayırma ve tanımlama tekniklerinin geliştirilmesinin ardından sayıları arttırılmıştır.
Bugüne dek, ağırlıklı olarak organoklor (%50,6), organobrom (%44,8) ve küçük oranlarda organoiyot ve organoflor (%4,6) olmak üzere, 5000’den fazla doğal olarak türetilmiş organohalojen keşfedilmiştir. Bazı organohalojenler, canlı organizmalar tarafından doğal olarak üretilmek ile birlikte, bunların olumsuz etkileri oldukça düşüktür, ancak; endüstriyel
ve diğer antropojenik yollarla üretilenler yaygın ve kalıcı oldukları için çok daha büyük bir olumsuz etkiye sebep olabilmektedirler.
18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren hız kazanan sanayi devrimi, tarımsal, endüstriyel ve evsel amaçlar için kullanılan klorlu hidrokarbonların yanısıra, PCB’ler (poliklorlanmış
bifeniller), DDT (diklorodifeniltrikloroetan) ve atrazin gibi diğer organik bileşikleri içeren halojenli organiklerin kapsamlı üretimini arttırmıştır.
1980’lerde, AOX’un çevre üzerindeki olumsuz etkilerinden duyulan korku ile kamuoyu bilinci giderek yükselmeye başlamıştır. Bunun başlıca nedeni, kâğıt hamuru ve kâğıt fabrikası atıklarında bulunan klorlu organiklerin ve dioksinlerin keşfedilmesi olsa da aynı zamanda Seveso felaketinin trajik sonuçlarına ve Vietnam savaşında kullanılan «Ajan Turuncu»
adlı gazın uzun süreli etkilerine tanıklık edilmesi de önemli rol oynamıştır.
AOX’un başlıca antropojenik kaynakları, kâğıt hamuru ve kâğıt üreticilerinden çıkan atık sular gibi endüstriyel emisyonlar, tekstil boyama ve terbiye endüstrisi, son olarak da sentetik organohalojenler ve bunların son ürünlerini (ör. alev geciktiriciler veya PCB’ler) üreten üretim tesisleridir.
İçme suyu dezenfeksiyon işlemleri, atık su arıtma tesisleri ve şehir atık su şebekeleri de AOX için önemli kaynaklardır. Tarımdan dönen sular, birçoğu farklı ülkelerde yasaklanmış olan bir dizi herbisit, insektisit ve pestisit (ör. atrazin ve DDT [Stockholm Sözleşmesi, Almanya’nın DDT ulusal hukuku]) içeren yaygın ve işlenmesi zor bir AOX kaynağıdır.
Hastane atık suyunda, özellikle iyotlu organikler, iyotlu X-ışını kontrast maddeleri, ilaçlar ve triklosan gibi dezenfektanlar da AOX seviyelerine katkıda bulunmaktadırlar.
Son yıllarda, özellikle PFAS’lar (per- ve poliflorlu alkil maddeler) gibi «sonsuz kimyasallar» olarak bilinen organoflor bileşiklerine daha fazla ilgi gösterilmektedir. 10.000’den fazla kimyasaldan oluşan bu sınıf kalıcı olup, insan vücudunda olduğu kadar çevrede de birikmektedir. Pek çok PFAS hem çevre hem de insan sağlığı için geniş riskler taşımakta ve ne yazık ki bu sınıftaki belirli bileşiklerin hedefli analizi zaman alıcı, karmaşık ve pahalı olmaktadır.
Öte yandan, su örneklerinde, adsorbe edilebilir organik olarak bağlı flor (AOF) ile katılar ve biyolojik matrislerde ekstrakte edilebilir organik olarak bağlı flor (EOF) toplam parametrelerin belirlenmesi, organoflorları incelemek ve izlemek için bilim camiasında yaygın olarak benimsenmiştir.
AOX’in genel oluşum ve bozunma döngüsü karmaşıktır. Şekil 1, bazı organik halojenlerin yaygın dağılımını ve çok çeşitli taşınımını göstermektedir.
Yönetmelikler
Bir toplam parametresi olarak AOX; kaynakların ve yutak alanlarının laboratuvarlar tarafından değerlendirilmesi, tespit edilmesi, izlenmesi ve kontrol edilmesinin yanı sıra, organohalojenler için uzaklaştırma teknolojilerinin verimliliğinin keşfedilmesi için de değerli bir çözüm sunmaktadır.
Örneğin; organohalojenler, AB Su Çerçeve Direktifi’ne (2000/ 60/EC) dayanan Alman Su Yönetimi Yasası’nda potansiyel kirleticiler olarak listelenmektedir. AOX, atık sular için doğrudan Alman Atık Su Yönetmeliği (AbwV) ve Alman Atık Su Vergi Yasası (AbwAG) ile,
katı atıklar için ise Alman Kanalizasyon Çamuru Yönetmeliği (AbfKlärV) ile düzenlenmektedir.
AOX deşarj eşikleri, 100 μg/L veya 10 kg/yıl (AbwAG) olarak belirlenmiş olup, arıtma çamuru limiti ise 400 mg/kg kuru ağırlık olarak (DIN 38414-18, DIN 16166) sabitlenmiştir. Atık su işleme gereklilikleri, belirli endüstriler için değişiklik göstermekte ve AbwV çerçevesinde maksimum konsantrasyonların yanı sıra yıllık yük değerleri ile de düzenlenmektedir.
Analitik Metodolojinin Gelişimi
Bu zamana dek, su ve atık su örneklerinde AOX ölçümünde kullanılan tüm gereklilikler, 1974’te Kühn tarafından sunulan AOCl, AOBr ve AOI’yi içeren analiz yöntemine dayanmaktaydı. Bu yöntemde, asitlendirilmiş örnekteki organik olarak bağlı halojenler,
aktif karbon üzerinde zenginleştirilirken, inorganik halojenler, asitlendirilmiş bir nitrat
çözeltisi ile yıkanmakta ve son olarak, bir mineralizasyon aşamasının (yakma) ardından adsorbe edilen organik olarak bağlı halojenler, mikrokulometrik yöntemle tespit edilmektedir.
Gümüş nitrat ile titrasyon sırasında ortaya çıkan gümüş katyonlarına klorür, bromür ve iyodürün yüksek afinitesi, çökeltilerin oluşumuna neden olmakta ve klorür cinsinden ifade edilen AOX’in toplam miktarının belirlenmesine izin vermektedir.
Bununla birlikte, gümüş florür kompleksleri oldukça çözünürdür ve bu nedenle Kühn’e göre herhangi bir AOX parametresi tespitinde veya DIN EN ISO 9562’de belirtilen su örnekleri için standartlaştırılmış prosedürde bu değer hesaba katılmamaktadır. Buna benzer bir
yaklaşım EPA 1650’de de bulunmaktadır.
Aktif karbon üzerine adsorbe edilmiş olan mineralize organohalojenlerin titrasyonu, AOX’in yanlızca klorür cinsinden belirlenmesine izin verirken, pirohidrolitik yakmadan sonra IC ile yapılan analiz klorür, bromür ve iyodürün yanı sıra florürün de ayrı olarak tespitini kolaylaştırmaktadır.
Organik olarak bağlı flor, klor, brom ve iyot (AOF, AOCl, AOBr ve AOI) parametrelerinin tayini için geliştirilmiş umut verici bir yaklaşım olan bu yeni metot ile, otomatik yakma yoluyla örneklerin mineralleştirilmesi gerçekleştirilmekte ve akabinde İyon Kromatografi
(CIC) ile analiz edilmektedir.
Bu yöntem, yakın zamanda yayınlanan DIN 38409-59’da standardize edilmiştir. Bu normda, ayrı ayrı AOX türleri çözümlenebilirken (ör., AOX kaynaklarını araştırmak ve spesifik arıtma proseslerini kontrol etmek için), AOF toplam parametresi de PFAS’ları izlemek için
kullanılabilmektedir.
AOCl, AOBr ve AOI değerlerinin toplanması (ilgili kütle düzeltmesi de yapılarak) yolu ile CIC-AOX(Cl) toplam parametresinin (klorür cinsinden ifade edilir) değerlendirilmesi mümkündür. Bu yaklaşımın yeni olması sebebi ile, CIC-AOX(Cl) henüz geçmiş düzenlemelerde tanımlanan AOX’e eşdeğer değildir.
Deneysel Yaklaşım
Metrohm, Analytik Jena’nın otomatik örnek hazırlama ünitesi (APU sim) ile birlikte, yeni DIN 38409-59 standardına göre, AOCl, AOBr ve AOI üzerinden CICAOX (Cl) spesifikasyonlarını karşılayabilen ve aynı zamanda AOF tespitlerine de olanak sağlayan tam
otomatik bir analitik çözüm sunmaktadır.
Yöntemin genel çalışma prensibi (Şekil 2); AOX’lerin aktif karbon üzerinde zenginleştirilmesinin ardından, otomatik yakma ve IC ile halojenlerin ayrı olarak tespit edilmesi şeklindedir. Herhangi ekstra bir çaba gösterilmeksizin, ölçülen halojen konsantrasyonlarından AOX ve aynı zamanda AOF’un toplam parametreleri belirlenebilmektedir.
Öte yandan, AOX (AOCl, AOBr ve AOI) ve AOF tespitleri (DIN 38409-59’a göre) için örnek hazırlama prosedürlerinde küçük farklılıklar mevcuttur. Yeni DIN standardının avantajı, AOF’un belirlenmesinin yanı sıra, adsorbe edilebilir organik olarak bağlı halojenlerin de ayrı ayrı toplam parametreleri olarak belirlenmesine izin vermesidir.
Örnek Hazırlama: Organohalojenlerin Adsorpsiyonu
Genel örnek hazırlama prosedürü (organohalojenlerin ön-konsantrasyonu ve adsorpsiyonu), DIN EN ISO 9562’ye benzemekte ve her iki metotta da aktif karbon üzerinde adsorpsiyon anahtar noktayı oluşturmaktadır.
AOF tayininde, numunelerin nötr bir pH’a sahip olması aktif karbona inorganik flor adsorpsiyonunu önlemek için büyük önem taşırken, diğer organik olarak bağlı halojenlerin ölçümü için örneklerin asitlendirilmesi (DIN EN ISO 9562 ile benzer biçimde) bir zorunluluktur.
AOX (örn. AOCl, AOBr ve AOI) tayini için numunelerin ön-konsantrasyon adımı öncesi nitrik asit ile pH<2’ye asitlendirilmesi gerekmektedir (Tablo 1). Öte yandan, AOF tayininin de
DIN 38409-59 kapsamında bulunması nedeni ile, bu numunelerin nötralizasyon işlemine tabi tutulması gerekmektedir. Bu gereksinim, sodyum nitrat ilavesi ile karşılanmaktadır.
Organik olarak bağlı halojenlerin adsorpsiyonu, Analytik Jena’nın APU sim sistemi ile otomatik bir örnek hazırlama adımı dahilinde gerçekleştirilmektedir (Şekil 2).
Genel prosedürün birkaç adımı içeriyor olmasına rağmen, altı numuneye kadar otomasyon ve eş zamanlı işlem, söz konusu aşamayı mükemmel tekrarlanabilirlik ve iş günü başına yaklaşık 60 numunelik yüksek örnek işleme hacmine (6 numunelik parti başına 45 dakikadan az) sahip standardize edilmiş bir hazırlama yöntemi haline gelmektedir.
Özetle, seri bağlı aktif karbon ile doldurulmuş iki kolon (her kolon için en az 50 mg), 3 mL/dk akış hızında 100 mL numune ile yıkanmaktadır. Organik olarak bağlı halojenler aktif karbona adsorbe olurken (AOF ve AOX tayini için kullanılan özel tek kullanımlık kolonlar,
bkz. Tablo 1), inorganik halojenler 25 mL’lik ilave bir yıkama çözeltisi ile yıkanmaktadır.
Otomatik numune hazırlama işleminden sonra, her iki kolonun tüm içeriği CIC analizi için iki ayrı seramik tekneye (zorunlu değil, bir tekne de yakma için kullanılabilir) aktarılmaktadır.
Yakmalı IC Analizi
Aktif karbonun seramik teknelere aktarılmasının ardından, her bir tekne yakma modülü kullanılarak argon ve oksijen gaz akışı varlığında 1050°C sıcaklıkta yakılmaktadır (Şekil 2).
Yakma işlemi pirohidrolitik olarak gerçekleştirilmekte ve bu esnada hajolenleri
hidrojenli formlarına dönüştürmek için bir su akışının kullanılması da önem taşımaktadır.
Bu amaçla, yakma adımı esnasında Metrohm’un otomatik ve hassas sıvı işleme aracı olan Dosino ile 0.2 mL/dk hızında bir ultra saf su eklemesi gerçekleştirilmektedir.
Sistemin sunduğu otomatik numune işleme özellikleri kullanıcıların manuel laboratuvar
çalışmalarını minimuma indirerek, arka arkaya 35 numuneye kadar analiz yapmalarına olanak tanımaktadır. Yakma adımı sırasında, aktif karbon üzerinde adsorbe edilen 100 mL’lik örnek içinde bulunan organohalojenler buharlaştırılmakta ve ardından bir Ar/O2 gaz akışı ile emici çözeltiye (ultra saf su) taşınarak sıvı faza aktarılmaktadır.
Ek Dosino birimlerinin yardımıyla su fazına geçmiş olan numune analiz için IC cihazına aktarılmaktadır. Tam otomatik yakma, örnek absorpsiyonu ve sıvı işleme adımlarına ek olarak, daha fazla otomasyon özelliği ile AOX analizi için Metrohm CIC’nin verimliliği
artırılabilmektedir:
• 941 Eluent Hazırlama Modülü, otomatik eluent üretimine ve IC sisteminin neredeyse gözetimsiz çalışmasına olanak tanımaktadır.
• Metrohm akıllı Parçasal Loop Enjeksiyon Tekniği (MiPT), hem otomatik kalibrasyona hem de numunenin halojen içeriğine bağlı olarak ayarlanabilen değişken hacimli (4-200 μL) örnek enjeksiyonuna izin vermektedir.
• Akıllı MagIC Net yazılımı, kromatografik veri yazılım programlarının olağan cihaz kontrolü ve veri işleme özelliklerine ek olarak, mantıksal ve nested (iç içe) çalışmaya olanak tanımaktadır.
High-low kalibrasyon uygulanarak, sonuçlar otomatik olarak uygun kalibrasyon aralığına atanmakta ve doğru veri hesaplaması garanti edilerek daha fazla numune seyreltmesi için çalışma gereksiz hale getirilmektedir.
İyon kromatografi sisteminde, halojenlerin ayrımı, Metrosep A Supp 5 – 250/4.0 kolonu ve A Supp 5 Guard/ 4.0 ön kolonu ile gerçekleştirilmektedir. AOF (F-) yedi dakikadan kısa sürede kolondan çıkarken, AOX için (Cl-, Br- ve I-) analit pikleri 25 dakikadan az bir sürede
tamamen elde edilmektedir (Şekil 3B).
MiPT tekniği ile otomatik sistem kalibrasyonu florür, klorür, bromür ve iyodür için inorganik anyon standartları (1 g/L standart çözeltiler, Sigma-Aldrich TraceCert ®, Tablo 2) kullanılarak gerçekleştirilmektedir.
AOF ve AOX tayininin genel performansını kontrol etmek için, farklı konsantrasyonlara sahip organik referans standartlar (4-floro-benzoik asit: 3-19 μg/L AOF, 4-klorobenzoik asit: 20-90 μg/L AOCl, 4-bromobenzoik asit: 2-9 μg/L AOBr ve 4-iyodobenzoik asit:
2-9 μg/L AOI) kullanılmaktadır.
Genel prosedürün geçerliliğinin kontrol edildiğinden emin olmak için, bu standartlar numunelerle aynı şekilde hazırlanmaktadır: APU sim kullanılarak aktif karbon üzerinde önkonsantrasyon sağlanmakta ve ardından CIC sistemi ile otomatik olarak analiz edilmektedir.
Sulu örneklerde halojen ve kükürt analizlerinin aksine, AOX ve AOF için prosedür biraz daha karmaşıktır. Düşük bir geri planı garanti etmek ve çapraz bulaşmayı önlemek için özel numune tekneleri ve özel odun kömürü (ör. AOF tayini için florür içermeyen malzemeler, Tablo 2), gereklidir.
Bununla birlikte, CIC-AOX(Cl) ve AOF için doğru ve güvenilir sonuçlar sağlamak üzere gerekli kör (blank) okutma düzeltmesi (Denklem 1) için ön konsantrasyon sağlanmış ultra
saf su ölçümleri gerekmektedir.
Analiz Sonuçları
AOCl, AOBr ve AOI’nin yanı sıra nötralize edilmiş numunelerde AOF için de ayrı ayrı konsantrasyonlar Denklem 1’e göre hesaplanmaktadır. Her iki adsorpsiyon kolonu için ayrı ayrı sonuçlar toplanmakta ve kolon kör (blank) değerleri ve ilgili hacimler için düzeltilmektedir.
İhtiyaç duyulan özel malzemeler, baskılamalı iletkenlik tespiti ile halojenlerin hassas analizi ve karmaşık numune hazırlama prosedürüne rağmen, kör (blank) değerleri oldukça düşüktür ve yalnızca florür ve klorür için ölçülebilmiştir (Tablo 3).
Genel tespit limitleri (LOD değerleri DIN 32645’teki hesaplamaya dayandırılmıştır) AOBr, AOI ve AOF için 0,5 μg/L’den az ve AOCl için yaklaşık 1,4 μg/L seviyesindedir. LOD değerleri; AOBr ve AOI için kör (blank) değer tespit edilmediğinden kalibrasyon eğrisi
kullanılarak hesaplanırken, AOCl ve AOF için ise kör (blank) metoduna göre hesaplanmıştır (Tablo 3).
Açıklanan yaklaşımın, DIN 38409-59 standardı kapsamına uyduğu ve hatta daha da hassas olduğu görülmektedir.
DIN validasyon işlemi sırasında, bu teknik makalede açıklanana benzer bir sistem konfigürasyonu kullanılarak farklı laboratuvarlar tarafından bir dizi su numunesi analiz edilmiştir. Tüm veri seti, DIN normu yayınlandıktan sonra Water Chemistry Society
web sitesinde (wasserchemische-gesellschaft.de) yayınlanarak, rutin bir yöntem olarak genel prosedürün geçerliliğini ve sağlamlığını göstermektedir.
Şekil 3A’da seçilen üç numune ve bir kontrol standardı için sonuçlar gösterilmektedir.
Tablo 3’te gösterilen her durumda, dört şahit numune hazırlanmış ve analiz edilmiştir. CIC-AOX(Cl) içeriği (AOCl, AOBr ve AOI’nin kütle düzeltilmiş toplamı olarak), 46-120 μg/L aralığını kapsamaktadır. Daha yüksek değerler, Atıksu #2 ve yüzey suyu örneğine karşılık gelmekte ve kirlilik kaynaklarının çeşitliliğini göstermektedir (Şekil 3A).
IC sisteminin analitik bir teknik olarak kullanılması sayesinde artık sadece CIC-AOX(Cl) toplam parametresini değil, aynı zamanda AOX içeriğine katkıda bulunan ayrı ayrı fraksiyonları da ölçebilmek mümkündür.
Tüm su türlerinde, AOX fraksiyonlarının en büyük kısmını AOCl (%85-90) oluştururken,
AOI (%21-35) ve AOBr (%4-10) katkılarının ise daha az baskın olduğu görülmektedir.
AOF içerikleri 7-9 μg/L arasında değişkenlik göstermektedir (Şekil 3A).
Tekrar edilen analizler için RSD’ler %5’ten az olarak elde edilerek, yöntem performansının
mükemmelliği kanıtlanmaktadır. Bu basit, hızlı ve güvenilir prosedür sayesinde, ayrı ayrı PFAS’lerin daha ayrıntılı bir görünümü için daha karmaşık analitik teknikler (ör. LC-MS/MS
veya GC-MS) kullanılmadan önce, ilk adım olarak PFAS’lerin (AOF olarak) izlenmesi mümkündür.
Sonuç
Organohalojenlerin dünyası o kadar çeşitlidir ki toplam parametrelerin ölçümü, bu bileşenlerin kaynakları, taşıma yolları ve özellikle hassas bölgeler hakkında çok basit bir şekilde daha fazla bilgi edinilmesini sağlamaktadır.
Karmaşık hedefli analiz yöntemleri (ör. LC-MS/MS veya GC-MS kullanımı), daha derin araştırmalar için ikincil bir belirleme aşamasında bazı ayrı halojenli organik bileşikleri
çözümleyebilmektedir. Yeni DIN 38409-59 standardı ile, CIC-AOX(Cl) toplam parametresi ve AOCl, AOI ve AOBr fraksiyonlarının yanı sıra AOF’yi doğru bir şekilde belirlemek için, güvenilir ve hızlı bir yöntem sunulmaktadır.
Adsorpsiyon prosedürünün yüksek örnek işleme hacmine sahip APU sim ünitesi (paralel olarak altı numune) ile standardizasyonu ve tam otomatik CIC analizi (MiPT ile otomatik kalibrasyon ve otomatik veri hesaplama dahil), bu tekniği rutin laboratuvar analizleri için ideal bir çözüm haline getirmektedir.
Ayrı AOX fraksiyonlarının ve AOF’nin yüksek hassasiyetle tespiti, standartlaştırılmış prosedürü herhangi bir ekstra çalışma olmaksızın AOF’yi izlemek ve AOX’in ayrı kaynaklarını araştırmak için genişletmektedir.
Genel olarak, valide edilmiş prosedürün tamamı, kolay, basit ve standartlaştırılmış kullanım, analitlerin kesin olarak belirlenmesi, sonuçların otomatik olarak hesaplanması ve tek bir tedarikçiden sağlanabilen az bakım gerektiren komple bir sistem gibi anahtar avantajları bünyesinde barındırmaktadır.
Yöntemin tam otomatik olması, sonuçların tekrarlanabilirliğini, doğruluğunu ve güvenilirliğini artırmaktadır. Bu durum, aynı zamanda sıvı işleme, standart ve eluent hazırlama süreçleri ile ilgili değerli laboratuvar zamanından tasarruf sağlarken, ister araştırma, rutin veya devlet laboratuvarı olsun her laboratuvarın kazanç sağlayabileceği 7/24 analizlere olanak tanımaktadır.
Kaynakça
1. Metrohm White Paper: WP-081EN-2022-10 “Fast assessment of adsorbable organically bound halogens (AOX) in waters”
2. Metrohm White Paper: WP-078EN – 2021-12 “Adsorbable organic fluorine (AOF) – a sum parameter
for non-targeted screening of per and polyfluorinated alkyl substances (PFASs) in waters”
3. Metrohm Uygulama Notu: AN-CIC-033 “Monitoring PFASs in water sources – Non targeted adsorbable organically bound fluorine(AOF) analysis by CIC”
4. Metrohm Aplikasyon Notu AN-CIC-034 “Fast analysis of AOX in waters by CIC Measurement of AOCl, AOBr, AOI, and AOF according to DIN 3840959”
5. Metrohm Blog Makalesi “DIN 38409-59’a göre halojenli organik bileşiklerin
CIC ile analizi” https://www.metrohm.com/tr_tr/discover/blog/20-21/analyzing-halogenated-organiccompounds-with-cic-according-to-di.html
Elif Metin Kulaksız
İyon Kromatografi Ürün Grubu Müdürü
Metrohm Turkey
