Yüzyıllar öncesine uzanan tarihiyle Kuzey Avrupa Ülkeleri…Danimarka, Norveç, İsveç ve Finlandiya kısacası İskandinavya.
Danimarka
Savaşçı Vikinglerin tarih sahnesine çıktığı ülkedir Danimarka. Vikingler Danimarka’da yüzlerce yıl hüküm sürmüşler hatta ülke sınırlarını aşıp Kuzey Amerika’ya kadar ilerlemişlerdir.
İskandinav Ülkeleri arasında en küçük yüz ölçümüne sahip, Kuzey Avrupa’da Kuzey Denizi ile Baltık Denizi arasında Jutland Yarımadası ve 483 adanın üzerine kurulmuş bir ülkedir.
Girintili çıkıntılı kıyıları, verimli buzultaş ovaları ile soğuk iklimin hâkim olduğu ülkede en sıcak aylarda hava yalnızca 15-17°C en soğuk aylarda ise 0°C civarındadır. Ülkenin, vatandaşlar tarafından ağaçlandırılmasıyla yalnızca %10’luk kısmı ormanlıktır fakat bunun yanı sıra Danimarka yer altı kaynakları bakımından oldukça fakirdir.
Tarıma elverişli olan ülkenin doğu kısmında ise arpa, şeker pancarı ve buğday en çok yetiştirilen ürünler arasında yer alır. Hayvancılıkta özellikle süt ve süt ürünleri üretiminde Avrupa’da hatırı sayılır konumdadır.
Ancak ekonominin büyük bir kısmını balıkçılık ve gemi, tersane yapımı oluşturur. Balıkların işlenmesi ve balık yağı elde etmek için gelişmiş tesisler kurulmuştur.
Petrol ve türevlerinin işlenmesi, sanayi makinelerinin üretilmesi ekonominin dayandığı diğer önemli unsurlar arasında yer almaktadır.
Dostluk Anlaşması ve Ekonomik İlişkiler
Türkiye ile Danimarka’nın diplomatik ilişkileri 1925 yılında ‘’Dostluk Anlaşması’’ ile kurulmuştur. Son yıllarda ise yapılan ihracat, ithalat ile iki ülke arasındaki dostluk pekişmiştir.
Türkiye’nin Danimarka’ya ihraç ettiği ürünler arasında taşkömürü, ulaşım araçları, elektrikli makineler öne çıkanlar arasındayken, Danimarka’dan ithal ettiğimiz ürünler arasında ise organik kimyasal ürünler, ilaç, makine ve demir-çelik yer almaktadır.
Norveç
Kıyılarında bulunan binlerce fiyorduyla Kuzey Avrupa’nın İskandinav Yarımadasında konumlanan Norveç’in Atlas Okyanusuna ve Norveç Denizine kıyısı bulunmaktadır.
Petrol rezervleri açısından oldukça zengin olan hatta Suudi Arabistan ve Rusya’dan sonra gelen Norveç, İsveç egemenliğinden çıktıktan sonra, ülke ekonomik açıdan oldukça önemli gelişmeler göstermiştir. Petrolün yanı sıra doğal gaz, hidroenerji potansiyeli de Norveç ekonomisinde önemli yer tutmaktadır.
Norveç 50 yıllık petrol rezervine ve 100 yıllık da doğal gaz rezervine sahiptir.
Hidroenerji Farkı ile Norveç
Norveç barajlarından elde ettiği hidroelektrik enerji ile diğer ülkelere adeta örnek teşkil eder durumda. Eriyen kar sularının baraj gölleriyle toplanmasıyla elektrik ihtiyacının %98’ini böylece üretmiş oluyor, haliyle bu durum Norveç’in modern sanayi ülkesi olmasını destekliyor.
Norveç’te Balıkçılık
Balıkçılıkta adeta politika benimseyen Norveçliler, sürdürülebilirlik, çevrenin ve doğal yaşamın korunması, avlanmanın belli prosedürlere göre yapılması konusunda pek çok çalışma yürüterek temel ekonomik kaynaklarını koruma altına almaktadırlar.
Norveç somonu beslendiği Kuzey Buz Denizi’nden 143 ülkeye ihraç edilmektedir. Yılda yaklaşık 1 milyon ton somonun ihraç edilmesindeki en önemli pay hiç şüphesiz ki teknoloji ve geleneksel balıkçılığın ortak sonucu.
Türkiye-Norveç Ticari Hacmi
Norveç ile Türkiye’nin ikili ilişkileri 1926 yılından bu yana olumlu olarak ilerlemektedir. Özellikle 2008 yılında imzalanan ‘’İkili İlişkilerin Geliştirilmesi için Strateji Belgesi’’ sayesinde Norveç ile olan ilişkimiz daha da güçlenmiştir.
Geçtiğimiz yıllarda iki ülke arasındaki ticaret hacmine göz attığımızda %6,7 artışla 1,1 milyar Dolar civarında gerçekleşmiştir. 2017 yılının Ocak-Kasım dönemine baktığımızda ise bir önceki döneme göre %17 artmış, 1,228 milyar Dolar oranında ivme göstermiştir.
Ülkemizin Norveç’ten ihraç ettiği ürünler arasında, hazır giyim, elektrikli makineler ve cihazlar, tekstil ürünleri, kumaş, iplik, ulaştırma araçları, meyve-sebze, metaller yer almaktadır.
Norveç’ten ithal ettiğimiz ürünler arasında ise ilk sırada doğal gaz yer alırken mineral yakıt ve yağlar, balık ve kabuklu deniz ürünleri ile işlenmemiş plastik takip etmektedir.
Genel olarak tabloya baktığımızda ülkemizdeki Norveç yatırımları gemicilik ve enerji alanında gerçekleşmiştir. 2002-2017 yılları arasında Norveç’in ülkemizdeki yatırımları 647 milyon Dolar gibi ciddi bir rakama ulaşmıştır. Türkiye ise 190 milyon Dolar civarında yatırımı Norveç’te gerçekleştirmiştir.
Demografik bakımdan küçük olsa da Norveç’in ekonomik büyüklüğü dünya sıralamasında ilk sıralarda yer almaktadır. Hatta refah seviyesinin yüksekliğinden Avrupa Birliğine girmeyi istememektedirler.
Ülkede 2 kez gerçekleşen referandumda Avrupa Birliği’ne red çıkmıştır. Hayat standartlarının yüksek olduğu Norveç’te kabul edilen en önemli sorun genç nüfusun az olması ve toplam nüfus oranının azalmasıdır ve bu da beraberinde iş gücü eksikliğini getirmektedir.
İsveç
Uzun kıyılarıyla batı ve kuzeyde Norveç’in, doğuda ise Finlandiya’nın komşusu İsveç, Kuzey Avrupa’nın en büyük ülkesidir.
Kuzey’ de olmasına ve Sibirya ile aynı enlemde yer almasına rağmen İsveç’te 4 iklimi yaşamak mümkündür, bunda ise Gulf Stream okyanus akıntılarının rolü büyüktür. Kuzey Kutup Dairesi’nde yer alan bölgesinde kışları hiç güneş doğmaz, yaz mevsiminde ise güneş hiç batmaz.
1850’lerde fakir bir ülkeyken 1970’lerin başında GSYİH baz alındığında 3. sıraya yükselmiş ve hızla büyüyen ekonomisiyle en çok kalkınan ülkeler arasında yer almıştır.
Özellikle I. ve II. Dünya Savaşı’ndan arda kalan zamanlarda İsveç ekonomik politikasını eğitime, bilime ve endüstriye ayırmıştır. Eğitimine yapılan yatırımlar, liberal politika, orman ürünleri ile demir cevheri ihracatı ve serbest girişimin desteklenmesi bu büyümede önemli bir paya sahiptir.
İsveç’in ülke topraklarının yalnızca %10’unda tarım yapılmaktadır ancak ülke tarım ihtiyacının %80’lik gibi büyük bir kısmını karşılayabilmektedir. Ülkenin orta ve güney bölgelerinde ise daha çok buğday, arpa, hububat ağırlıklı ürünler yetişmektedir.
Doğal Olarak Ekonomi
Ekonomi temelde orman ürünlerine ve demir cevherine dayanmaktadır. Geçmiş yüzyıllardan beri İsveç’in sahip olduğu bu iki önemli unsur, doğru politika ve doğal kaynakların verimli kullanılmasıyla daha sonraki yıllarda gelişmiş ürünlere dönüşmüş ve İsveç’in ekonomisini oluşturmuştur.
Tüm bunlara ilaveten ülkenin benimsediği dış ticaret politikasıyla İsveç güçlü markaları sayesinde dışa açılmıştır.
Petrol Krizi ve Elektrik Enerjisi Üretimi
Takvimler 1973 yılını gösterdiğinde yaşanan ‘’Petrol Krizi’’ sebebiyle İsveç Hükümeti’nin aldığı kararla fosil yakıtların kullanım payı azaltıldı. Böylece 1973 yılından beri İsveç elektrik enerjisini, hidroelektrik ve nükleer enerjiden karşılamaktadır.
Türkiye ile İsveç’in 2016’da ticaret hacmi 2,68 milyar ABD Doları olmuştur. Türkiye’nin İsveç’e ihraç ettiği ürünler arasında tekstil ürünleri, motorlu taşıtlar, ilaçlardır. İsveç’ten ülkemizin ithal ettiği ürünlerin başında demir-çelik, petrol yağları ve kâğıt-karton gelmektedir.
Finlandiya
Ülke topraklarının çoğu ovalardan oluşan Finlandiya, Kuzey Avrupa’da Baltık Denizi kıyısında yer alan İskandinav Ülkesi’dir. Finlandiya bulunduğu koordinatlardan dolayı, özellikle de kuzeye çıkıldıkça soğuk iklimi yaşayan bir ülkedir.
Ülkenin tarihi yaklaşık olarak 10.000 sene öncesine kadar dayanır. Özellikle Rusya’dan ve güneyde bulunan Baltıklar üzerinden insanlar bu bölgeye gelerek yerleşmişlerdir. Orta Çağ’dan 19. yüzyıla kadar uzanan süreçte ülke İsveç’in egemenliği alıntındaydı.
Rusya ve İsveç bu dönemde Finlandiya’yı kendi topraklarına katmak için pek çok defa savaşmışlardır. 1809’lu yıllara geldiğimizde ise ülke Rusların eline geçmiş ve bu durum 1917 yılına kadar devam etmiştir. 6 Aralık 1917 yılına gelindiğinde Finlandiya Parlamentosu bağımsızlık bildirgesini onaylamış ve Rusya’dan ayrılmıştır.
Ülke yeni bir düzene doğru ilerlerken bir yıl sonra yani 1918 yılında iç savaş patlak vermiş bu sefer baş rolde Kızıllar ve Beyazlar vardır. İşçi nüfusu olan Kızıllar, burjuva olan Beyazları yenmiş, bu savaş 1918’in sonlarında son bulmuş ve böylece halkın iradesiyle Cumhuriyet rejimi gerçekleşmiştir.
Ülkenin ekonomisi uzun yıllardan beri orman ürünlerinin işletilmesine dayanmaktadır. Kışın kesilen ve yazın ırmaklarda yüzdürülerek taşınan tomruklar kibrit, kontrplak, kâğıt gibi ürünlerin yapımında kullanılmaktadır.
Tükenebilen bir kaynak olduğu için de ormanlarda zorunlu ağaçlandırma çalışmaları yapılmaktadır. İklim koşulları her ne kadar elverişsiz olsa da tarım ekonomideki önemli etkenlerdendir. Bazı ormanlık alanlar tarım için elverişli alanlara dönüştürülüp arpa, patates, tahıl, şeker pancarı ve meyve yetiştirilmektedir.
Coğrafi konumu gereği tortul topraklara sahip olmayan Finlandiya yer altı kaynakları bakımından yoksuldur. Altın, gümüş, kükürt, çinko, nikel, kurşun ve vanadyum başlıca yer altı kaynaklarıdır.
Ülke topraklarının bir kısmı bataklıklardan oluştuğu için bu kesimlerden turba çıkarılır.
Endüstrileşmiş Serbest Piyasa Ekonomisi ve Kazanımları
Finlandiya Endüstrileşmiş Serbest Piyasa Ekonomisi ile 2016 yılında 230 milyar Dolara ulaşan gayrisafi milli hasılası ile İsveç, Belçika ve Hollanda’ya benzer ekonomik refah göstermektedir.
Özellikle ormancılık, metal işleme, telekomünikasyon, elektronik, tasarım yani imalat sanayisinde faaliyet gösteren önemli ülkeler arasında ilk sıralarda gelmektedir.
1924 yılında imzalanan Dostluk Anlaşması ile Türk-Fin siyasi ilişkileri kurulmuştur. İki ülke arasındaki ticari hacim 2016 yılında elde edilen verilere göre 1,234 milyar Dolar olarak belirlenmiştir.
Türkiye’nin Finlandiya’ya ihraç ettiği ürünler arasında kaldırım taşı, otomobil, kara taşıtlarıdır. Ülkemizin Finlandiya’dan ithal ettiği ürünler arasında ise propilen, paslanmaz çelikten yassı madde mamulleri, diğer olefinlerin polimerlerdir.
Türkiye’de faaliyet gösteren 80 civarında Fin şirketi yer almaktadır. Finlandiya’da ise Türk yatırımcılar tarafından kurulmuş maden, bisiklet, elektronik ürünler, tekstil, makine ve mobilya alanında faaliyet gösteren firmalar kurulmuştur.
İskandinav Ülkeleri Hakkında İlginç Bilgiler
• Dünyanın en büyük somon üretici ülkesi Norveç’tir.
• Norveç Amazonlardaki yağmur ormanlarının korunması konusunda en büyük destekçi olmuştur.
• Sauna, Fin kültürünün önemli bir parçasıdır.
• Dünyada en çok kahve tüketen ve kitap okuyan ülke Norveç’tir.
• Norveç küresel ısınmadan en az etkilenen ülkedir.
• İsveç yenilenebilir enerjinin %95’ini sudan karşılar.
• Kuzey ışıkları uzaydan da görülebilir.
• İsveç’te evcil hayvanınız doğum yaparsa 6 ay izin kullanabilirsiniz.
• Norveç özellikle Kasım ve Mart aylarında Kuzey Işıklarını görmek isteyen turistler tarafından ziyaretçi akınına uğramaktadır.
Peki Nedir Bu Kutup Işıkları?
Kutup ışıkları (Aurora) genellikle kutup bölgelerinde görülen doğal ışık görüntüleri, gece ışımasıdır. Güneş’in dünya üzerindeki etkisini en iyi anlayacağımız doğa olayıdır. Çıplak gözle de gözlemlenebilen kutup ışıkları çoğunlukla yay, bulut ve çizgi şeklinde olurlar.
Kutup Işıkları Nasıl Meydana Gelir?
Kutup ışıkları (Aurora) görüntüsü güneşten gelen solar rüzgarlardaki yüklü parçacıkların atmosferle etkileşime uğrayıp dünyanın manyetik alanına ulaşır, ulaşan bu parçacıklar ise atmosferde bulunan moleküllerle çarpışıp enerji açığa çıkar.
Ve bu enerjinin bir kısmıyla Auroralar meydana gelir. Kutup ışıkları genelde yeşil renge sahiptirler ancak çok yüksekte meydana gelirlerse kırmızı veya pembe rengini de alabilirler.
Hazırlayan: Çağla Köksal 
Kaynaklar
• https://gezimanya.com/avrupa/danimarkanin-ekonomisi
• http://www.mfa.gov.tr/turkiye-danimarka-siyasiiliskileri. tr.mfa
• https://www.dunya.com/kose-yazisi/norvecte- balikcilik-ve-sosyal-yasam/379737
• http://www.mfa.gov.tr/turkiye-norvec-siyasi-iliskileri. tr.mfa
• h t t p : / / w w w . g s o . o r g . t r / u s e r f i l e s / file/2015_%C4%B0sve%C3%A7.pdf
• http://www.ithalatihracat.biz/?pnum=986
• https://www.infopankki.fi/tr/finlandiya-hakk-nda- bilgiler/finlandiya-hakk-nda-genel-bilgi/finlandiya- tarihi
• https://www.ekonomi.gov.tr
• http://ofpof.com/merak/isvec-ile-ilgili-bilinmesi- gereken-onemli-bilgiler
• http://www.bigezgel.com/single-post/2016/10/10/ K uzey-I%C5%9F%C4%B1klar%C4%B1- Hakk%C4%B1nda-%C4%
B0lgin%C3%A7-Bilgiler
• https://www.turkcebilgi.com/kutup_%C4%B1%C5 %9F%C4%B1klar%C4%B1
