Neden Ahşap?
Ahşap yüzyıllardır hayatımızda yer alan en eski, en doğal ve de en sıcak malzemedir. Eğer düzenli bakımı yapılırsa zaman içinde kaybolmaz ve yıllar geçtikçe o da yaşar ve yaşama değer katar. Ahşap, ürün olarak sağlıklı, kullanışlı, doğal, kolay işlenebilir, estetik özelliklere sahiptir.
Çevreye uyumludur, az enerji harcar, yangına karşı direnci yüksektir. Gerekli işlemler sonrasında malzeme, uzun ömürlü ve yüksek ısı ve ses yalıtım niteliğine sahip hale gelmektedir.
Ahşap Yüksek Bir Taşıma Gücüne Sahiptir
Ahşap yeterli dayanıma sahip ve hafif bir malzeme olduğundan, yapının mesnetlerine ve temellerine iletilen yükü azaltır. Çekme ve eğilmeye karşı dayanımı nedeni ile betonarme ve çelikten daha fazla yük taşır. Bu özelliğinden dolayı 250 m’ye kadar açıklıklar bile kolonsuz geçilebilir.
Ahşap Doğa Şartlarına ve Depreme Dayanıklıdır
Ahşap hava şartlarına ve korozyon karşı da son derece dayanıklıdır. Büyükada’daki 100 yıllık 8 katlı bina yüksekliğinde, 100 m genişliğindeki Rum Yetimhanesi binlerce örnekten bir tanesidir.
Ahşap hafifliğinin yanı sıra, şok etkisine dayanıklı ve titreşim emme özelliğine sahip yapı malzemesi olmasından dolayı deprem etkisine karşı dayanıklıdır. Deprem sonucu yapıda hasar olsa bile hafifliği nedeniyle can kaybı riski diğer yapı elemanlarına göre daha düşüktür.
Ahşabın Yangına Karşı Direnci Yüksektir
Ahşap ısı geçirmeme ve kömürleşme özellikleri nedeni ile yangınlara daha uzun süre dayanır. Kalın bir ahşap parça yanıyorken dış yüzeyinin ısısı 1000oC iken iç kısım hala 40oC’dir. Bunun için kolon ve kiriş gibi kalın yapı malzemeli binalar yangında hemen çökmezler 30-90 dk. dayanabilirler. Bu süre çelik için 15-25 dk.’dır.
Kaynağı Yenilenebilen Çevreci Bir Üründür
Ahşap, kaynağı yenilenebilen tek yapı malzemesidir. Bu özelliği ile üretimi ve işlenmesi için az enerji gerektiğinden çağımızın çevre ve enerji sorunlarına en iyi çözüm sunan yapı malzemesidir.
Dekoratif, Çevreci ve Sağlıklı Bir Üründür
Ahşap, binlerce farklı tür, desen, renk yapısıyla değişik amaçlara hizmet veren bir malzemedir. Üstün ısı ve nem yalıtımı özellikleri ile ahşap yapılar, içinde yaşanılacak en sağlıklı ortamı sunar.
Ahşap Nasıl Korunur?
Doğal bir yapı malzemesi olan ahşabın varlığını uzun yıllar sağlam bir şekilde sürdürebilmesi için korunması gereklidir. Özellikle dış cephelerde rüzgârın ve hava koşullarının sert olduğu yerlerde bu koruma daha çok önem kazanır. Güneşin zararlı ışınları, su, nem ve biyolojik zararlılar, ahşabın yıpranmasını hızlandırır.
Bu nedenle, dış cephelerde kullanılacak ahşabın seçimi ve doğru konstrüksiyon kadar, uygun ürünler kullanılarak doğru uygulamayla korunması da çok önemlidir.
Ayrıca doğru boya seçimi, macun kullanılmaması, kullanım yeri istekleri göz önüne alınarak ahşap malzemenin emprenye edilmesi (kimyasal maddelerin farklı metotlarla ahşaba nüfuz ettirilmesi ve kullanım ömrünün uzatılması) gerekmektedir.
Doğru Ağaç Seçimi
Ahşabın hizmet ömrünü uzatmak için başvurulan geleneksel yöntemlerden biri doğru yerde doğru ahşabı kullanmaktan geçer.
Ahşap, dış cephelerde ya da taşıyıcı sistemde kullanılacaksa Sedir, Meşe, Kestane gibi doğal dayanıklı türlerden seçilmelidir. Bu tip ahşapların iç kısmı, yani öz odunu mantar ve küflere karşı doğal koruyucu maddeler içerir.
Seçilen Ağacın Doğru Kesilmesi
Dış cephede kullanılan ahşap için asıl tehlike yağmur sularının ahşabın içine girmesidir. Ahşabın enine kesilerek kullanılması ahşaba suyun girişini kolaylaştırır. Enine kesit, boyuna kesimlere göre daha fazla su emme kabiliyetine sahiptirler. Düşük geçirgenliğe sahip türlerde, ahşaba su girişi daha da hızlanır.
Ahşabı tahrip eden canlıların yaşayıp gelişebilmesi için oksijen, ısı ve suya ihtiyaçları vardır. Bu nedenle ahşap kuru tutulursa (rutubet oranı %20’nin altında) çürüme belli bir ölçüde kontrol altına alınabilir.
Projede Doğru Konstrüksiyon Seçimi
Doğru tasarım, ahşabın suyla temasını en aza indirir. Eski Türk evlerinde saçakların geniş tutulmasının bir nedeni ahşap cepheyi yağmurun etkisinden korumaktır. Hizmet ömrü boyunca ahşap malzemeyi kuru tutmak çok zordur.
Dışarıda kullanılan ahşap malzeme, yağışlar nedeniyle, bina içinde kullanılan ahşap malzeme ise hatalı su tesisatı, çatıdaki akmalar gibi nedenler ile kolayca çürümeye maruz kalabilir.
Doğru Boya Seçimi
Ahşapta doğru boya seçimi yapmak için öncelikle ahşabı nelerden koruduğumuzu bilmeliyiz. Dış cephelerde; güneşe ve dış ortam şartlarına dayanıklı, özellikle ahşabın doğrudan suyla temas ettiği yüzeylerde, suyun geçişine karşı koyan ancak içeriye girmiş olan su buharının da dışarı doğru çıkışına izin veren mikro gözenekli nefes alan boyalar kullanılmalıdır.
Doğru Ürün (boya ya da vernik) Ahşabı Nelerden Korumalıdır?
Ahşap temel olarak güneş ışınlarından, su ve biyolojik zararlılardan maksimum ölçüde korunmalıdır.
Güneşten Koruma
Ahşabın kimyasal yapısını oluşturan lignin yapısı gereği UV ışınlarını absorbe eder ve bozulur. Bu bozulma ahşabın suya karşı hassasiyetini arttırır. Parçalanan lignin suda çözündüğü için yağmurun etkisi ile akar ve alt kısımlarda mikro organizmaların yiyecek kaynağı olan selülozun birikmesine sebep olur.
Bu yüzden ahşabın üst kısımlarında renk solması, alt bölümlerindede organizma kaynaklı grileşmeler olur. Bu olumsuzluğu önlemek için ahşap yüzeylere güneş ışığının ahşabın içine nüfuz etmeden yansımasını sağlayan boya ve verniklerin uygulanması gereklidir.
Su ve Nemden Koruma
Büyük ahşap yüzeylerde, gerek bağlantı noktalarında gerekse ahşabın mevsimsel çalışmasına bağlı olarak oluşan ufak çatlaklardan suyun girişini tamamen engellemek zordur. Bu nedenle, ahşap yüzeyin olası su girişine karşı, teneffüs kabiliyeti ve su iticilik özelliği olan bir boya veya vernikle korunması en iyi çözümdür.
Nefes aldırmayan ahşap boya ve vernik uygulanmış yüzeylerde, suyun buharlaşarak çıkmasına mümkün olmayacağı için ahşap içten çürüyüp onarılamaz hale gelmektedir. Böyle durumlarda onarım maliyeti, boya maliyetinin kat kat üstüne çıkmaktadır.
Biyolojik Zararlılardan Koruma
Ahşabın bünyesindeki rutubet oranı %20’yi aştığında özellikle mantar, küf ve diğer biyolojik zararlıların ahşabı istila etmesi kolaylaşır. Bu tür zararlılara karşı yüksek koruma sağlamak için özel kimyasal koruyucular ile formüle edilmiş ürünler kullanılmalıdır
Yüzey Çeşitlerine Göre Doğru Ürün Seçimi
Kullanılacak boya veya verniğin seçiminde yüzey tipine göre değerlendirme yapılması önemlidir.
Stabil Yüzeyler
Geniş yekpare yüzeyler için su bazlı nefes alan veya ince yapılı solvent bazlı bir ürün kullanılmalıdır. Çünkü geniş alanlarda çatlama veya genleşme sorunları net bir şekilde görülememekte gözden kaçan delik ya da çatlaklardan sızan su nefes alabilen bir ürünle daha kolay dışarı atılabilmektedir.
Ülkemizde yapılan en büyük hatalardan biri de dış cephede, geniş ahşap yüzeylere, nefes almayan kalın solvent bazlı ürünler ile uygulama yapılmasıdır.
Hareketli Yüzeyler
Kapı-pencere bölümleridir. Bu bölümler en çok su tutan noktalardır. Bu yüzeylerde su geçirgenliği en düşük, solvent bazlı kalın uygulamalar yapılması önerilir. Ayrıca Avrupa’da pencere sistemlerinde bu uygulamalara ek önlem olarak özel metal plakalar konmaktadır.
Dış cephede kullanılan ahşaba, macun ve su buharı geçirgenliği düşük boyalar uygulanmamalıdır çünkü geniş yüzeyli ahşapta oluşması engellenemeyen çatlaklardan içeri giren suyun, buharlaşıp dışarı çıkamaması nedeni ile mantarlar gelişir ve ahşabın çürümesine neden olur.
Bu nedenle dış cephede ahşabın üzerine bezir yağı, dolgu malzemesi ve macun sürülmemelidir.
Örtücü Boya Sistem tercihlerinde uzun ömürlü dayanımın sırrı, ürünleri paket sistem olarak kullanmaktan geçmektedir. Ahşap yüzeylerinizde uzun süreli yüksek koruma sağlamak için Emprenye (Alligator Ahşap Emprenye), Astar ve Son Kat Boya olarak uygulamaların sırası ile yapılması önemlidir.
Ahşap malzemenin boyanmasında doğru ürün seçimi ve uygulaması çok önemlidir. Uygulama hataları ve yüzeye uygun olmayan ürün seçiminin olumsuz etkileri, kendini uygulama sonrası değil de daha sonraki zaman diliminde veya tadilatlar esnasında gösterecektir.
Bu nedenle seçim yapılırken konunun uzmanları ile görüşmek ve kullanım yeri beklentilerini karşılayacak doğru boya ya da verniği seçmek önemlidir.
