Aromsa Kurucusu Sayın Murat Yasa ile keyifli bir sohbet geçekleştirdik. Sektörün duayen isimlerinden Yasa, Aromsa’yı başarıya götüren felsefeyi anlattı.
Sayın Murat Yasa okurlarımıza kısaca kendinizden bahsedebilir misiniz?
İstanbul doğumluyum. Liseyi Saint Joseph Fransız Lisesi’nde, Kimyagerlik ve Kimya Yüksek Mühendisliği bölümünü İstanbul Üniversitesi Kimya Fakültesi’nde okudum. Üniversiteden sonra 6 yıl boyunca profesyonel yöneticilik yaptım. 2 Şubat 1982‘de Aromsa’yı kurdum. Bu yıl Kimya Mühendisliği’nde 40. yılımı, Aromsa’nın ise 35. yılını kutladık. Evliyim, 2 kızım var.
1982 yılından beri sektörde faaliyette olan Aromsa’nın kuruluş hikayesinden, bugüne gelene kadar geçtiği süreçlerden bahsedebilir misiniz?
Üniversiteyi bitirdikten sonra, hem askerlik hizmetimi yaparken (her T.C Devleti vatandaşının mutlaka askerlik hizmetini yapması gerektiğini düşünüyorum), hem de profesyonel yöneticilik görevimde, insana saygının gelişmediği ülkelerde, hangi pozisyonda olursanız olun. Çalıştığınız kuruluşun patronunun veya amirinin kişisel fantezileri ile özgürlüğümün kısıtlandığını hissettiğim için taklidi zor, araştırmaya dayalı, ülkemin bana yetişmemde verdiği imkanları geri ödeyebileceğim, katma değeri yüksek bir iş kurmayı ve bu kriterleri de tesadüf olarak önüme çıkan aroma sanayini Türkiye’de ilk olarak başlatırsam sağlayabileceğimi düşündüm.
Burada vizyon, olanaklarımı iyi ölçme ve doğru işi doğru zamanda yapmak, bugün üçüncü kızım olarak kabul ettiğim Aromsa’nın başarıya ulaşmasını sağladı.
Bugüne kadar geçen 34 yılda, kendi ana konumuzdan başka bir işe odaklanmadık; Aromsa çalışanlarının işin başından beri başarıda en büyük unsur olduğunu göz ardı etmedik; tüm yatırımlarımıza ve yeni projelerimize önce pilot bir tesisle başlayıp ürünler oturduktan sonra, ana yatırımı kendi öz kaynaklarımızla gerçekleştirdik. Bizim bugünlere gelmemizde müşterilerimizin büyük rolü olduğunu, onlar ile iş ortağı olduğumuzu hiç unutmadık. Bu saydıklarımı da bir cümlede özetleyip, “Amatör Ruhla Profesyonel Hizmet” cümlesini slogan olarak kullandık.
Ürünlerinizin kalite standartları hakkında neler söyleyebilirsiniz? Ürün çeşitliliğiniz ve ürünlerinizin uygulama alanları hakkında bilgi verebilir misiniz?
Aromsa’nın ilk yıllarında, dış satım için yeni ülkelere ilk gittiğimde, karşılaştığım en büyük zorluk, tüm müşterilerin, Türkiye’den gelen bir firmanın kaliteli, piyasa şartlarına uygun bir ürün geliştireceğine inanmamaları idi. Aradan geçen yıllar bu önyargıyı kırmamıza yardım etti. Zor oldu ama iyi oldu. Geçen ay, uzun zamandan beri ülkelerimiz arasındaki politik gerginlikler yüzünden işlerimizin düşük seviyede seyrettiği Mısır‘a gittik. Mısırlı müşterilerin bizi görünce: “Sizin aromalarınızın üzerine aroma yok” demeleri beni ve seyahate beraber gittiğim arkadaşımı çok memnun etti.
Aromsa, hem Türkiye hem de Almanya‘daki tesisinde gıda sanayinde geçerli olan neredeyse tüm kalite ve gıda güvenliği belgelerine sahip. Arkadaşlarım, bu belgelere müracaatlarını, müşteriler görsün diye, duvara asmak amacıyla değil şirketin ve sektörün gelişmesine katkıda bulunsun diye yapıyorlar. Diğer taraftan 2015 yılı son çeyreğinde başlamış olduğumuz 2019 yılına kadar sürecek olan EFQM Mükemmellik yolculuğumuz MAP’19 – Mükemmel Aromsa Projesi adı altında 50 kişilik ekibimizle sürmektedir.
Bir diğer önemli husus da; aroma kütüphanemizde bulunan 30.000’i aşkın formülün, cari dünya gıda kanunlarına uygun olması ve aroma vericilerle ilgili yapılan çalışmalar ile regülasyon değişikliklerini devamlı takip ederek ürünlerimizle ilgili gerekli aksiyonu alıp gerek yetkili bakanlığın gerekse de müşterilerimizin anında haberdar edilmesini sağlamak.
Yasal işler bölümümüzde 4 arkadaşım çalışıyor. İkisi Avrupa’da gıda aromalarının düzenlenmesinde resmi otoritelere teknik açıdan yardımcı olan sanayicilerin derneği EFFA’nın uzmanlar komitesinde yer alırken, ben de yönetim kurulundayım. Türkiye, EFFA’ya Türkiye’de Gıda Aromaları ve Uçan Yağlar Sanayicileri (AREP) vasıtası ile üye.
Ürünlerimiz, gıda, tütün ve ilaç sanayinin tüm dallarındaki proseslerinde kullanılıyor. Genelde aroma vericiler, gıda üreticilerinin formüllerine %0,1 mertebelerinde kullanılırlar. Aroma vericiler, kendi kullanımlarını kendileri kısıtlarlar, gereken dozajdan fazlasını kullandığınızda ürün tadını bozarlar. Aromsa aroma vericilere ilave olarak; süt, dondurma, fırıncılık, fast food sanayilerine de meyve preparatları ve soslar üretmektedir.
Ar-Ge yatırımlarınız hakkında neler söyleyebilirsiniz? Ar- Ge çalışmalarınıza istinaden son zamanlarda gerçekleştirdiğiniz projeleriniz nelerdir?
Bizim işimizin olmazsa olmazı, Ar-Ge‘dir. Gebze ve Almanya’da kurulu 50.000 m²’ye yakın kapalı alanımızın %11’i Ar-Ge ve aromalarımızın müşteriye sunulmadan önce bitmiş gıda ürünlerine uygulandığı laboratuvarlardan meydana gelir. Kalite Kontrol laboratuvarlarımızda toplam alanın %2,5’inden oluşur. Personelimizin %32’si Ar-Ge, Uygulama ve Kalite Kontrol Laboratuvarları’nda çalışır.
Aromsa’nın sürdürülebilirlik ve çevre konuları ile ilgili çalışmaları var mı? Bu konu hakkında bilgi verebilir misiniz?
Tüm proseslerimiz çevre dostu olma özelliğini taşır. Örneğin; bundan 15 yıl önce başlattığımız üretimimizde kullandığımız organik molekül sentez ünitemizde sadece yükte hafif pahada ağır ve çevreyi kirletmeyen moleküllerin sentezini yapıyoruz. Fabrikadan çıkan buharlar gaz yıkayıcılarda tutuluyor, tüm faaliyetlerimizi en az atık üretecek ve geri kazanacak şekilde planlıyoruz. Fabrikalarımızın birini deneme mahiyetinde güneş enerjisi ile çalıştırıyoruz. Karbon ayak izimizi takip ederek karbon salınımımızı her yıl daha iyi bir değere getiriyoruz.
Kimya sektörü ile ilgili genel bir değerlendirme yaparsanız, sizce Türkiye’nin dünya pazarındaki konumu nedir? Gıda sektörünü dünü ve bugünü ile birlikte değerlendirebilir misiniz?
Türkiye’de kimya sektörü, alınan eğitim öğretim nasılsa onun gibi. İnsanlar üretmeyi sevmiyorlar, al sat daha kolaylarına geliyor. Kimya fakültesinden bir arkadaşım, 1980’lerin başından beri Kanada, Amerika ve Orta Doğu’da konusunda hep üst düzey yöneticilikleri yapmış ve konusuna dünyada en hakim Kimya Mühendislerinden biri ve Türkiye’de yapılan büyük bir yatırım projesini yürütüyor.
Projeler çiziliyor, makinalar geliyor, projeyi yapan mühendislere; “Montaj başlıyor, montaj mühendislerine eşlik etmeniz size kariyer açısından büyük katkı sağlar” deyince tüm genç mühendisler memnun olacakları yerde, arkadaşıma maaşlarına ilave bir zam olup olmayacağını soruyorlar. İşte Türkiye’de, bu anlayıştaki kimya sanayi ne aşama yapabilirse o seviyede.
Aynı şey, başka bir açıdan gıda sanayi için de geçerli. Sanayi tarıma üretime ve Ar-Ge‘ye önem vermez ise, sadece dünya süper marketlerine fason mal üreticisi olma kısır vizyonu ile hareket ederse, bugün tekstil sanayinin üzerindeki kara bulutlar kendi üzerini de kaplar. Üretmek uzun vadede başarı yoludur. Al sat kısa vadede insana para kazandırır ama ileriye dönük ülkeye yararlı bir yatırım değildir. Eğitim seviyesinin yüksek, düşünce özgürlüğünün serbest ve hukuk ilkelerinin işlediği ülkelerde insanlar ülkelerine güvenir ve üretime yatırım yapmaya daha yatkın olur.
Aromsa’nın 2016 yılına dair hedef ve projelerinden bahsedebilir misiniz?
Biz Aromsa olarak, Almanya tesisimizi üretime ve yeniliklere daha önem veren firmalara daha yakın olma amacı ile açtık. Oradaki faaliyetimiz, Avrupa piyasasında yenilikçi ürünler üreten sanayiye yapacağımız çalışmalar ile kendimizi de yabancı rakiplerimiz ile aynı teknik üstünlükte tutmak için geliştirildi ve 2016’da da bu amaca yönelik yatırımlar devam edecek. Ayrıca, 6. fabrikamız da 2016 sonuna doğru Gebze’de faaliyete geçecek ve orada aroma sanayinin tarihçesi ile ilgili ufak bir müze de kurmayı düşünüyoruz.
