Vitamin sözcüğü Polonyalı, biyokimyacı Casimir Funk tarafından 1912’de kullanılmıştır. Genel anlamıyla da besinlerde bulunan, yağda ve suda eriyebilme özelliği bulunan, sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan organik bileşiklerdir.
Günümüz dünyasında, koşuşturmanın, trafiğin, stresin fazlaca olduğu bir hayata ayak uydurabilmek gittikçe güçleşmektedir. Bu noktada dengeli ve sağlıklı beslenme önem kazanmakta, her gün yeni takviyelerin, vitaminlerin, özel besinlerin haberlerini almaktayız.
Katkı ya da premiks halinde yüksek konsantrasyonda üretilip; buradan da ilgili gıdalara konmaktadır. Numunelerde içerik miktarı kontrol edilmek için de laboratuvarlarda analize tabii tutulmaktadır.
Analiz prensipleri genelde ekstraksiyona dayalı olup; en son aşamada HPLC cihazında uygun dedektörde miktarı tespit edilmektedir. Aşağıdaki şekil Vitamin analizinin deney akışının özetini içermektedir.
A vitamini yağda eriyen vitaminlerden biridir. İyi bir antioksidandır. Özellikle unlara çokça katılan katkılardandır. Unun kendisini zenginleştirmek adına en çok kullanılan vitamin katkılarındandır. Sonuçlar genelde IU/ kg cinsinden verilmektedir.
En temel birim olan IU/kg’ın yanı sıra; diğer vitamin birimlerini de kullanarak sonuç vermek mümkündür. Bu anlamda karşımıza Vitamin A asetat, Vitamin A palmitat gibi birimler de çıkmaktadır.
Aşağıdaki tabloda en çok kullanılan Vitamin A birimleri ve dönüşüm faktörleri kullanılmaktadır.
Tablo Vitamin A Birimleri
Vitamin A ışığa ve oksijene karşı son derece hassastır. Bu nedenle çalışmalar karanlıkta, mümkün olduğunca oksijen temasından uzak bir şekilde yapılmalıdır.
Karanlık bir ortam sağlamak için cam malzemeler alüminyum folyo ile kaplanmalı veya amber cam malzeme kullanılmalıdır. Oksijenden korumak için de ekstraksiyon süresince sıvı kısmın üzerinde bir azot akımı sağlanmalıdır.
Analizin temelinde ekstraksiyon ve sabunlaşma önemli rol oynamaktadır. Ancak analiz kadar; numunenin hazırlanma şekli, numune içerisine katılacak miktarın doğru hesaplanamaması gibi faktörler de sonuçlara etki etmektedir.
Bununla beraber Vitamin A analiz sonuçlarını etkileyen diğer faktörler aşağıda verilmiştir:
• Vitamin A analizi ile ilgili Premiksin düzgün hazırlanmaması, homojen olmaması,
• Un numunesine premiksin düzgün dozajlanamaması; dozajlamada kullanılan pompanın görevini tam yerine getirememesi,
• Numunenin yeterince homojen karışmaması,
• Premiks ve numunenin saklanma koşulları (Vitamin A özellikle ışıktan ve havadan çok etkilenmektedir).
Yukarıda bahsi geçen problemlerin olması durumunda, numunede istenen Vitamin A değeri sağlanamayabilir. Bunların yaşanmaması adına; numunede belirli periyotlarla analizler yaparak ya da yaptırtarak kontrol sağlanmalıdır.
Böylece hata kaynağı neyse en başından tespit edilip; hem üretici hem de tüketicinin mağdur olması engellenecektir.
Büşra Gökdemir
Kimya Bölüm Sorumlusu
Saniter
