Turkchem Dergisi‘nde Sektör Profesyonelleri kimya sektörünü değerlendirdi.
16 alt sektörüyle birlikte ekonomide stratejik bir görev üstlenen, İhracat Ana Planı’nda 5 hedef sektör arasında bulunan kimya sektörümüz, 2021 yılında pandemi öncesi seviyeyi de aşarak 25,4 milyar dolarlık ihracat ile yeni bir rekora imza attı. Bu dönemde yüzde 38,79 büyüdük. Bu yıl da ihracatımızın 28 milyar dolara ulaşmasını hedefliyoruz.
Ülkemizin en çok ihracat gerçekleştiren ikinci sektörü olarak ekonomimize büyük katkı sağlıyoruz. Yıl içinde kimya sektörümüz, Mayıs ve Haziran aylarında ihracat lideri olurken, Aralık ayında gerçekleştirdiğimiz 2,49 milyar dolarlık ihracat ile aylık bazda rekorumuzu tazeledik. İthalatımız ise 2021 yılında 97,32 milyar dolar olarak gerçekleşirken, ticaret hacmimiz 122,7 milyar dolar oldu.
2021 yılında sektörümüzde en çok ihraç yaptığımız ürün gruplarında plastikler ve mamulleri geçen yıla kıyasla yüzde 41,99 artış sağladı ve 8,99 milyar dolara ulaştı. İkinci sırada yer alan mineral yakıtlar, mineral yağlar ve ürünler ihracatımız yüzde 78,97 artarak 5,58 milyar dolara ulaştı. Üçüncü sırada bulunan anorganik kimyasallar ihracatımız yüzde 30,47 artarak 2,07 milyar dolara ulaştı. Dördüncü sırada yer alan kauçuk, kauçuk eşya ihracatımız yüzde 25,67 artışla 1,48 milyar dolara ulaşırken, beşinci sırada bulunan eczacılık ürünleri ihracatımız ise yüzde 19,41 artışla 1,42 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Sektörümüz 2021 yılında 229 ülke ve bölgeye ihracat gerçekleştirdi. En çok kimya ihracatı yaptığımız ülkeler arasında Hollanda 1 milyar 340 milyon dolarlık ihracat ile ilk sırada yer alırken, onu 1 milyar 220 milyon dolar ile Almanya, 1 milyar 179 milyon dolar ile Irak ve 1 milyar 141 milyon dolar ile ABD takip etti. ABD’ye ihracatımız geçen yıla kıyasla yüzde 36,06 arttı. Ticaret Bakanlığımızın açıkladığı hedef sektörler arasında yer alan ABD, kimya sektörümüzün de öncelik verdiği hedef pazarların başında geliyor. Bununla birlikte ABD’yi takip eden diğer ülkeler ise İtalya, Yunanistan, Belçika, İspanya, İngiltere ve Lübnan olarak ilk onda yer aldı.
2021 yılında kimya sektörümüzün istihdamı yaklaşık yüzde 7 artış gösterdi. 2020 yılında 375 bin kişi olan istihdam sayısı, 2021 yılında yaklaşık 400 bin kişiye ulaştı. Birliğimiz ise 8 bin 500’ü aşan aktif üyesi ile kimya sektörümüzün ihracatının yarısından fazlasını gerçekleştirdi ve toplam kimya ihracatından yüzde 58,75 pay aldı.
Pandemi etkisiyle bozulan tedarik zincirinin yeniden belirlenmesi ile birlikte Türk ürünlerimiz hem kalite hem de fiyat anlamında daha çok tercih edilir hale geldi. Dolayısıyla ertelenmiş taleplerin satışlara yansıması bekleniyordu. Diğer yandan daha çok üretim ve yüksek birim fiyatlarından yapılan satışlar da ihracatımızın artmasında etkili oldu. Kilogram başı birim fiyatlarımız 2020 yılında 0,75 dolar iken 2021 yılında 0,94’e yükseldi.
Bu yılın başından beri Arab Health, AEEDC ve The Inspired Home fuarlarına 3 milli katılım organizasyonu, biri yurtdışı biri yurtiçi 2 fuar ziyareti ile İhracatın Yıldızları Ödül Törenimizi gerçekleştirdik. İlaç ve medikal sektörleri yanı sıra plastikte geri dönüşüm ve döngüsel ekonomi konusunda toplamda 3 çalıştay düzenledik. Bundan sonraki süreçte 10 milli katılım organizasyonu, 5 info stand katılımı, 4 fuar ziyareti, 3 sektörel ticaret heyeti, 4 alım heyeti
ile Ar-Ge Proje Pazarı’nı gerçekleştirmeyi planlıyoruz.
Diğer yandan, Rusya-Ukrayna krizi ile birlikte artan hammadde temin ve fiyat sorunları yanı sıra lojistik sıkıntıların olumsuz etkilerinin devam edeceğini öngörüyoruz. Rusya ve Ukrayna ticaret yaptığımız iki önemli ülke. Bu krizin en kısa zamanda sonlanmasını diliyoruz. Zira krizin de etkisiyle dünyadaki enerji maliyetleri ve emtia fiyatları artmaya devam ediyor. Buna karşın devletimizin ihracatçılarımıza vereceği destekler ve ekonomik ortamın iyileşmesi, sektörümüzde yapılacak yatırımlar ve ihracat artışımızın sürdürülebilirliğini sağlayabilmesi açısından büyük önem taşıyor.
Sektörümüz açısından önemli olan bir diğer konu Avrupa Yeşil Mutabakatı. Avrupa Birliği ile ilişkilerin güçlendirilmesi ve geliştirilmesi gerektiğine inanıyoruz. Mutabakat çerçevesinde uygulanması planlanan düzenlemeleri ve AB Kimyasallar Mevzuatında yapılmakta olan değişiklikleri dikkatle takip ediyoruz.
En çok ihracat gerçekleştirdiğimiz AB pazarı toplam kimya ihracatımızın yüzde 40’ını oluşturuyor. Bu sebeple AB pazarı sektörümüz için önemli bir pazar. Bununla birlikte ABD, Çin, Rusya, Meksika ve Hindistan öncelikli hedef ülkelerimiz arasında bulunuyor.
Düşük karbonlu, yeşil ekonomiye geçiş sürecinde, özellikle KOBİ’lerimizin finansmana ulaşımında yeşil finansman destekleri sağlanması gerekiyor. En kısa zamanda şirketlerimizin yeşil dönüşüm için ihtiyaçlarını belirlemesi ve bu alanda devletimizin desteğini alarak dönüşümünü gerçekleştirmesi, sürdürülebilir büyüme ve rekabet edebilme gücü adına büyük önem taşıyor.
Bununla birlikte sürdürülebilirlik vizyonumuz doğrultusunda kimya sektörümüzün geleceği açısından önem taşıyan ve öncelikle plastik, kozmetik, boya ve kauçuk sektörlerimiz adına hizmet verecek, Türkiye’de bir ilk olacak Kimya Teknoloji Merkezi projemiz konusunda çalışmalarımız devam ediyor. İçinde dijital kütüphanesi, uluslararası akreditasyonlara sahip sertifikasyon hizmeti verecek referans laboratuvarları, Ar-Ge merkezi ve girişimcilik kuluçka merkezinin de olacağı Kimya Teknoloji Merkezimizi 2022 yılında faaliyete geçirmek için
hazırlıklarımızı hız kesmeden sürdürüyoruz.
Gelişmiş ülkelere baktığımızda kimya sektörünün de gelişmiş olduğunu görüyoruz. Bu açıdan kimya sektörüne ayrı bir önem verilmesi gerekiyor. Bu yönüyle ülkemizde Türkiye Kimya Ajansının kurulması gerektiğine inanıyor, sektörü ileriye götüreceğini ve dolayısıyla diğer sektörleri de ileri götüreceğini ve ülkenin gelişmesine çok önemli bir katkı sağlayacağını düşünüyoruz.
Adil Pelister
İKMİB Yönetim Kurulu Başkanı
Geçtiğimiz sene Akkim Kimya adına çok güçlü büyüme ve yatırım adımlarıyla dolu başarılı bir yıldı. Senenin başlarında Türkiye’nin ve dünyanın en büyük karboksimetil selüloz üreticilerinden USK Kimya’yı 63 milyon dolarlık yatırımla bünyemize dahil ettik.
Bu yatırımı yaparken USK Kimya’nın ihracattaki yüksek gücü, know-how kabiliyeti ve yurt içindeki açık ara pazar hakimiyetini göz önünde bulundurduk. USK’nın Akkim’e katılmasıyla ihracatımızın toplam ciro içindeki payı yüzde 40 seviyesine yaklaştı. Yıl sonu itibarıyla toplamda 100 milyon doları aşan ihracat yaparak Türkiye ekonomisine sunduğumuz stratejik desteği artırdık.
Akkim için değerli olan “Sürdürülebilirlik Kimyamızda Var” mottosuyla önemli ilerlemeler kaydettik. EcoVadis tarafından yapılan sürdürülebilirlik değerlendirmesinde, 2020’deki global ölçekteki tüm kategorilerde en iyi ilk yüzde 3’lük dilimdeki derecemizi 2021’de de sürdürdük.
Tekstil kimyasallarının sürdürülebilirliğinin değerlendirildiği “Tehlikeli Kimyasalların Sıfır Deşarjı (ZDHC)” programının üçüncü kademe denetimini ise Türkiye’deki en yüksek puanı alarak tamamladık. Global Organik Tekstil Standardı (GOTS) sertifikasyonuna sahip olmakla birlikte; tekstil endüstrisinin sürdürülebilir hedeflere doğru hareket etmesine yardımcı olan standartlardan biri olan “Bluesign®” sistem ortakları arasında bulunuyoruz. Ayrıca geçtiğimiz sene döngüsel ekonomide yarattığımız değerin bir ölçütü olarak Sıfır Atık
Belgesi almaya hak kazandık.
45. yılımızı kutladığımız 2022’den başlayarak önümüzdeki 5 yıl içinde, ciromuzu iştiraklerimizle birlikte yıllık 600 milyon dolar seviyesine büyütmeyi amaçlıyoruz. Senelik ihracatımızı da iki katına çıkarmak hedeflerimiz arasında.
Bu yıl da organik ve inorganik büyüme stratejimiz doğrultusunda yeni yatırım planları masamızda olacak. Yatırımlarımızla ihracat, istihdam, üretim ve inovasyon gibi alanlarda ülkemize sağladığımız katkıyı güçlendireceğiz.
Hedeflerimize giden yolda sürdürülebilir kalkınma anlayışı her zaman önem taşıyacak. Daha yaşanılabilir bir dünya ortak amacı çerçevesinde paydaşlarımız için değer yaratmaya devam edeceğiz.
Yakın zamanda “Birleşmiş Milletler Kadının Güçlendirilmesi Prensipleri’ne (WEPs)” imza atarak Akkimce markası altında 2025’e dek hayata geçireceğimiz, toplumsal cinsiyet eşitliği anlayışı taşıyan uygulamalarımızı belirledik. Avrupa Yeşil Mutabakat iklim eylem planı, risk yönetimi süreci ve çalışan gönüllülüğü gibi alanları da stratejimizin önemli bir parçası olarak görüyor ve yönetim olarak sahipleniyoruz.
Onur Kipri
Akkim Kimya Genel Müdürü
Türk Kimya Sektörü, 2021 yılında 1960’dan bu yana olan süreçteki en yüksek üretim, ihracat ve ithalat miktarlarını ve tarihi başarıyı yakalamıştır.
NACE 20-21-22 kodlarına sahip alt sektörlerden oluşan Kimya sektörü, 2021’de 67 milyar dolarlık toplam ticaret hacmine erişmiştir. 2021 yılında kimya sektörü ihracatı bir önceki yıla göre %32 artarak 24 milyar dolara yükselmiştir. Aynı şekilde ithalatımız ise 2020 yılına göre %42 artarak 49 milyar dolara yükselmiştir. 20.000 üzerinde firma ile 370.000 çalışana sahip olan sektörümüz Türkiye’de ihracat ikinciliğini yıllardır korumaktadır.
Ancak üzücü olan ithalat meblağında görülen yükseklik ve Türkiye’nin toplam dış ticaret açığından alınan yaklaşık %54 oran ile elde ettiği birinciliktir. Sektörün, sanayi kuruluşlarının tüm çabalarına rağmen ölçek büyütmeyi sağlayamaması ve yeni yüksek teknoloji yatırımlarının da olmaması en büyük sorun olarak göze çarpmaktadır. Nakliye tasarrufları, müşteri ile üreticinin aynı alanda bulunması, alt yapı işletme sorunları
olmadan üretime odaklanılması ile karlılığın artmasını mümkün kılan altyapısı hazır, limanı olan Sanayi kümelenmesi içinde yer alarak ölçek büyütmek, sektörün gelişimi ve yeni yatırımlar için en önemli ihtiyaç ve hedeftir.
Kimya sektörü firmalarımızın ihracat ürünleri genellikle %60-70 arası orta teknoloji olup %30 kadarda yüksek teknoloji ürünleri bulunmaktadır. İhraç ürün birim satış fiyatı 1,2 dolar civarında olmasına rağmen ithalatta bu birim fiyat 2 dolara yakındır.
2020-2021 pandemi dönemini mükemmel ve sağlıklı çalışma ortamında başarıyla yöneten sektör firmalarımız bu dönemde toplam ihracatın %44’ünü AB ülkelerine gerçekleştirmiştir. En çok ihracat yapılan ülkeler arasında Almanya, İtalya, Birleşik Krallık, İspanya, Hollanda, Belçika, Irak, ABD, Mısır yer almaktadır.
2020 yılı sonlarından itibaren tedarik zincirinin kırılması ve yüksek navlun ödemelerindeki zorunluluk %70-75 oranında ithal hammaddeye bağlı olan kimya sektörünün karlılığını azaltmış, Türkiye’nin ithalatını yükseltmiştir. Tüm yılı %80 oranında ortalama kapasite kullanımı ile çalışarak tamamlayan sektörümüz AB’ye olan yakınlığını son derece başarıyla kullanmış ve AB kimya sanayicileri içinde her zaman önemli bir tedarikçi olduğunu göstermiş, takdir kazanmıştır.
TKSD olarak, üyesi bulunduğumuz Avrupa Kimya Endüstri Konseyi Cefic yönetiminin bize gösterdiği yakınlıktan ve Türk Kimya Sanayicilerine bu zorlu dönemde olan güvenin arttığını görmekten memnuniyet duyduk. 2022 yılı içinde yenilenecek, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM), AB Sürdürülebilirlik için Kimyasallar Stratejisi (Temel Kullanımlar Kavramı, REACH 2.0), Sürdürülebilirlik ve Yeşil İkiz Dönüşüm kapsamında AB için en güvenilir destekçi ve yatırım iş birlikleri için stratejik ortaklık çalışmalarının başlamasını bekliyoruz. Bu yatırımlar için, limanı olan kimya kümesinin olması ve güçlü devlet teşviklerinin desteği şarttır. Oysa mevcut durumda; ihracatın artması ve bu kadar yüksek olan ithalatın azaltılması için çok sayıda büyük ölçekli ve yüksek teknoloji kullanılan Avrupa Yeşil Mutabakatına uygun yeni yatırımların başlatılması gerekmektedir.
2021 yılında (Aralık ayı hariç) teşvik belgesi verileri incelendiğinde, tüm sektörler için toplam yatırım tutarı 216.2 milyar TL tutarında olan, 10.622 adet teşvik belgesi başvurusu yapıldığı görülmektedir. İmalat alt sektörü kimya için 2021 yılı teşvik başvuru verileri incelendiğinde toplamda yatırım tutarı 8.3 milyar TL tutarında 159 adet teşvik belgesi başvurusu olduğu görülmüştür.
Kimya alt sektörünün yatırım tutarı kapsamında tüm sektörler içerisindeki payı %4, belge âdeti bazında kimya sektörünün payı tüm sektörler içerinde %1 olduğu görülmektedir.
2021 yılında hem tüm sektörler hem de kimya alt sektörü bazında destek sınıfı ‘’büyük ölçekli’’ grubuna giren yatırım teşvikinin olmadığı da görülmüştür.
2021 yılında tüm sektörler bazında destek sınıfı; stratejik yatırımlar kapsamında yatırım tutarı 1.97 Milyar TL olan 14 adet teşvik başvurusu yapılmış, kimya alt sektörünü 2021 yılı için incelediğimizde yatırım tutarı 290 milyon TL olan 1 adet teşvik başvurusu yapılmış olduğu görülmektedir.
Kimya alt sektörünün, tüm sektörler içerindeki destek sınıfı; stratejik yatırımlar kapsamındaki payı; TL olarak %15, belge adet olarak %7 olduğu görülmektedir.
Maalesef, kimya sektöründe AB, Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamında büyük ölçekli olarak iklim değişikliği ve enerji dönüşümüne ilişkin teşvik başvuruları mevcut değildir. Öngörülen destek unsurları daha çok sigorta primleri, vergi indirimleri vb. kapsamında olmuştur.
TKSD olarak 2022 yılında Kimya Sektörü için en önemli hedefimizin, AB Yeni mevzuatlarına
uyum içinde yüksek teknoloji kullanılan yeni üretim tesisi projelerinin gerçekleşmesini sağlamak olacaktır. Ancak bu şekilde dış ticaret açığımızı azaltabilir, ekonomimize ve istihdama daha fazla katkı verebiliriz.
Haluk Erceber
TKSD Yönetim Kurulu Başkanı
