Cilt Mikrobiyotası ve İyi Bakteriler
İnsan vücudundaki ve üzerindeki bütün mikroorganizmaların ve genomlarının toplamına “mikrobiyota” ve mikrobiyotanın sahip olduğu genetik materyale “mikrobiyom” denir. Ancak bu iki terim çoğu kez aynı anlamda kullanılmaktadır.
Günümüz dünyasında stres, hormonal değişiklikler, antibiyotik kullanımı, cildin pH değeriyle
uyumlu olmayan temizleyiciler, hava kirliliği ve UV ışınları gibi çevresel faktörler cilt mikromiyotanın dengesini bozabilmektedir ve mikrobiyomu olumsuz etkilemektedir. (1)
Bunun sonucu olarak da ciltte alerji, hassasiyet, tahriş, kızarıklık, kuruluk gibi problemler oluşabilmektedir. Atopik dermatit (AD; egzama), sanayileşmiş ülkelerde çocukların %10 ila 30’unu etkileyen yaygın bir inflamatuar cilt bozukluğudur. (2)
Cilt mikrobiyotasında iyi huylu ve kötü huylu bakteriler bir denge içinde bulunurlar. Cilt bariyeri ve mikrobiyota, vücudu çok çeşitli dış tehlikelere karşı korumaktadır. Cildi yenileyici, iyileştirici ve besleyici özelliklere sahip olduğu bilinen probiyotik, prebiyotik ve postbiyotik bileşenlerin kişisel temizlik ürünlerinde kullanımı artmaktadır.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nün probiyotik tanımı şu şekildedir: “Yeterli miktarlarda alındığında konağa sağlık yararları sağlayan canlı mikroorganizmalardır.” Probiyotikler, mikrobiyom ekosistemini güçlendirmeye
yardımcı olur. Probiyotikler, doğal bakteri kültürleridir ve “iyi bakteri” olarak da adlandırılırlar.
Bu bakteriler mikrobiyotayı yani cilt yüzeyindeki iyi ve kötü bakterilerin dengesini koruyarak, bariyer fonksiyonlarını güçlendirir ve ciltte alerji riskini azaltarak genel vücut fonksiyonlarına yardım ederler.
Prebiyotikler, probiyotiklerin besin kaynağıdır. İnulin, Oligosakkarit ve Glucono Delta Lakton gibi prebiyotik bileşenlerdir. (3) Prebiyotikler, hastalık yapıcı bakterilerin çoğalmasını engelleyip, cilde dost bakterilerin çoğalmasını uyararak mikromiyotanın aktivitesini olumlu yönde etkiler.
Kötü huylu bakterilerin (örn. Staphylococcus aureus vb.) sayısı iyi huylu bakterilerin (örn. Staphylococcus epidermidis vb.) sayısını geçtiğinde yani cilt mikrobiyotası bozulduğunda iritasyon ve atopik dermatit (alerjik egzama) gibi cilt rahatsızlıkları ortaya çıkmaktadır. (4)
Kötü huylu bakterilerin iyi huylu bakterilere oranla arttığı ve cilt mikrobiyotasının bozulduğu
durumlarda ortaya çıkabilecek iritasyon ve kızarıklıkların giderilmesine yardımcı olmaktadır.
İyi huylu bakterilerin artışına bağlı olarak cildin epidermal savunma mekanizmasının desteklenmesine ve buna bağlı olarak cildi dışarıdan gelebilecek etmenlere karşı korumaya yardımcı olur.
Postbiyotikler, probiyotik bakterilerin ürettiği son ürünlerdir. Laktik asit, Bütirik asit (Kısa zincirli yağ asidi) postbiyotik olan bileşendir. Bağışıklık sisteminin toleransını arttırır.
Cilt mikrobiyotasındaki dengesizlikler çeşitli cilt rahatsızlıklarına yol açabilmektedir. Dermatologlar, egzama, akne ve alerji gibi durumların etkili bir şekilde tedavi edilmesi için cilt mikrobiyotasındaki bozuklukların (disbiyozun) ele alınmasının öneminin farkındadır.
Dengeyi yeniden sağlamak için bilim insanları ve cilt bakımı uzmanları prebiyotik ve probiyotik gibi bileşenler içeren ürünler geliştirmektedir. Bu ürünler ciltteki faydalı mikroorganizmaları beslemeyi ve desteklemeyi, potansiyel olarak cilt sağlığını iyileştirmeyi
ve belirli koşulları hafifletmeyi amaçlamaktadır. Gelişen çalışmalar ve kişiselleştirilmiş yaklaşımlar ile cilt bakımı teşvik edilecektir. (7)
Referanslar
(1) Draelos ZD. The science behind skin care: Cleansers. J Cosmet Dermatol.,17(1):8-14 (2018)
(2) K. Eyerich, S. Eyerich, T. Biedermann, The multi-modal immune pathogenesis of atopic eczema. Trends Immunol. 36, 788–801 (2015).
(3) S. Wichienchot and W.Ishak, Prebiotics and Dietary Fibers from Food Processing By-Products, IFST, p.137 (2018)
(4) A.L. Byrd, C. Deming, S.K.B. Cassidy, O.J. Harrison, Staphylococcus aureus and Staphylococcus epidermidis strain diversity underlying pediatric atopic dermatitis, Science Translational Medicine, 5 Jul 2017, Vol 9, Issue 397
(5) Grice EA, Segre JA. The human microbiome: Our second genome. Annual review of genomics and human genetics. 2012;13:151-170. doi: 10.1146/annurev-genom-090711-163814
(6) Dréno B, Araviiskaia E, Berardesca E, et al. Microbiome in healthy skin, update for dermatologists. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2016;30(12):2038-2047. https://doi. org/10.1111/jdv.13965. doi: 10.1111/jdv.13965
(7) DeAnna Diaz, MS, MBS, OMS-III, and Chérie M. Ditre, MD, The Effect of Cleansers on the Skin Microbiome; April 2020, Practical Dermatology 65
Didem Bilir
Ar-Ge Proje Müdürü (Kişisel Temizlik)
Evyap Sabun Yağ Gliserin San. ve Tic. A.Ş.
