Sonkat Boyalar için Mineral Dolgu Seçimi
Bir üst kat, altta yatan bir alt tabaka veya temel kat üzerine kapatıcı ve koruyucu olarak uygulanan şeffaf veya yarı saydam bir kaplamadır. Son kat boya, dekoratif veya koruyucu bir kaplama için kullanılan renkli bir son kat boyadır. Altta kalan bir astar boyaya, temel kat boyaya veya son rötuş olarak tasarlanmamış başka bir kaplamaya uygulanır.
Bir son kat boya seçerken, uygulanacağı boya veya kaplama ile uyumlu olması önemlidir veya ikisi arasında temel katı bozabilecek ve boya işini tehlikeye atabilecek kimyasal bir reaksiyon olabilir.
Son kat boya çok çeşitli yüzeyler üzerinde uygulanabilmektedir. Beton alçıpan, sıva, demir, çelik gibi çok çeşitli yüzeylere son kat boyama uygulamaları yapılabilir. Mobilyalar üzerinde de kullanılabilmektedir. Uygun şekilde astarlama işlemleri gerçekleştirildikten sonra son kat uygulamaları gerçekleştirilebilir.
Son kat, çevre ile doğrudan temas halinde olan bir kaplama tabakasıdır. Dolgu maddeleri son katların temel özelliklerini etkiler:
1. Aşınma direnci,
2. Bariyer özellikleri,
3. Kimyasal direnç,
4. Parlaklık ve mat etkisi,
5. Katlar arası yapışma,
6. Mekanik dayanım,
7. PHK,
8. UV direnci.
1. Aşınma Direnci
Bir kaplamanın aşınma veya çizilme gibi mekanik hasarlara karşı direnci, yüksek Mohs sertliğine sahip dolgu maddeleri kullanılarak iyileştirilebilir, bkz. ekipman aşınması. Kuvars ve feldispat gibi sert dolgu maddeleri, aşınma ve çizilme gibi mekanik aşınmaya karşı kaplamaların direncini artırır.
2. Bariyer Özellikleri
Bir son katın bariyer özellikleri, yassı tane şekillerine sahip dolgu maddeleri kullanılarak geliştirilebilir.
3. Kimyasal Etkilere Direnç
Bir son katın kimyasal direnci, kullanılan dolgu maddelerinin kimyasal bileşiminden etkilenir ve kimyasal haslığı yetersiz olan dolgu maddeleri kullanıldığında düşebilir.
4. Parlaklık ve Mat Etkisi
Yüksek yağ emme değerine ve yüksek özgül yüzey alanına sahip olan dolgu maddeleri, kaplamanın parlaklığını etkili bir şekilde azaltacaktır.
5. Katlar Arası Yapışma
Katlar arası yapışma, son katın astar üzerine yapışmasını ifade eder. Yassı tane şekline sahip özel dolgu maddeleri, katlar arası yapışmayı iyileştirebilir.
6. Mekanik Dayanım
Düz-yassı tane şekline sahip olan dolgu partikülleri, bir üst kaplamanın mekanik mukavemetini geliştirebilir, çünkü bu taneler bir filmin tutarlılığını geliştirir.
7. Pigment Hacim Konsantrasyonu (PHK)
Dolgu özelliğinin yoğunluğu, son katın PHK’sını etkiler; yüksek yoğunluklu bir dolgu maddesinin bir sistemin PHK’sı üzerinde düşük bir etkisi olacaktır.
8. UV Direnci
Dolgu maddeleri gibi katı parçacıkların bir son katın UV direnci üzerindeki etkisi, parçacıkların kimyasal bileşimine bağlıdır. Çoğu dolgu maddesi güneş ışığındaki UV radyasyonuna karşı hassas değildir. Genel olarak, son katların UV direnci bu nedenle sistemde kullanılan dolgu maddelerinin seçiminden etkilenmeyecektir. Bir istisna, UV radyasyonunu absorbe edebilen ve böylece bir son katın UV direncini iyileştirebilen mikadır.
Sonuç
Son kat boyalarda, başta aşınma direnci olmak üzere bariyer özellikleri, kimyasal direnç, parlaklık ve mat etkisi, katlar arası yapışma, mekanik dayanım, pigment hacim konsantrtasyonu ve UV direnci önemli olmaktadır. Aşınma direnci bakımından feldpat ve
kuvars, bariyer özellikleri olarak da talk ve mika gibi dolgu mineralleri öne çıkmaktadır. Yine, mika minerali mekanik dayanım ve UV direnci bakımından da etkili olmaktadır.
Kaynaklar
1.Jochum Beetsma, https://coatings.specialchem.com/selection-guide/fillers-selection-for-paints-coatings (28.09.2022)
2.Ö.Y.Toraman, Boyada Kullanılan Mineral Dolgu Maddeleri, BoyaTürk, Haziran-Temmuz 2016, s.2-4.
3.Ö.Y.Toraman, Boya ve Plastikte Kullanılan Mineral Dolgu Maddeler, BoyaTürk, Nisan/Mayıs 2014, s.34-36.
4.Ö.Y.Toraman, Boyada Dolgu Minerali Seçimi, Turkcoat, Nisan/Mayıs 2023, s.14-18.
5.Ö.Y.Toraman, Astar Boyalar için Mineral Dolgu Seçimi, Turkcoat, Haziran/Temmuz 2023, s.14-18.
6.https://www.kbs-coatings.com/20210811-top-coat-paint.html (29.09.2022)
7.https://www.kayalarboya.com.tr/blog/icerik/sonkatboyauygulamasi (24.05.2023)
Prof. Dr. Öner Yusuf Toraman
Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
Maden Mühendisliği Bölümü
