Kumlama Nedir?
Korozyon ile mücadelede metal yüzeylerin ömrünün uzatılması ve istenilen kalitede kaplama yapılabilmesi için bazı prosedürler vardır. Yüzey kalitesi büyük oranda kaplama öncesi yüzey hazırlığına bağlıdır.
Korozyonun etkilerini yok etmekte kullanılan en yaygın ve en etkili yöntem yüzeyin dış etkenlere dayanıklı malzeme ile kaplanmasıdır. Bu kaplamalar öncesi yüzey hazırlığı kaplama kalitesinin temelidir.
Kumlama, boyanın yüzeye tutunması için gerekli pürüzlülüğü sağlamak, malzeme yüzeyindeki haddeyi kaldırmak, yüzeyi homojen hale getirmek ve metal yüzeyindeki pas, tufal, yağ ve boya artıklarını temizlemek için uygulanan bir yöntemdir.
Uygulama olarak kumlama, granülün yüksek basınçlı hava ile yüzeye çarptırılması işlemidir. Bu çarpma esnasında granül yüzeyi mikron seviyesinde aşındırırken aynı zamanda yüzeyi temizler. Kumlama uygulamasının yapılması için özel imalat basınçlı kumlama kazanları kullanılmaktadır.
Yüzeyde istenen pürüzlülük derecesi, kullanılan aşındırıcı granülün tipine, büyüklüğüne, şekline ve uygulama basıncına bağlıdır. Kumlama işlemi kumlama uygulamasına uygun özel tesislerde yapılmalıdır ve bu tesisler Çevre Sağlığı Standartları ve İş Güvenlik kurallarına uygun olarak kurulmalıdır.
Kumlama Tesisleri Çevre Sağlığı Standartları
Kurulan kumlama tesislerinin çalışma izninin alınabilmesi için çevre yönetmeliklerine uygun projelendirilmesi gerekmektedir. Çevre Yönetmeliğinin hedefi tesislerde yapılan işlemlerin çevreye zarar vermemesi, emisyon sınır değerlerinin sağlanması, hava kalitesinin kontrolü ve kütlesel debinin kontrolüdür.
Emisyon: Yakıt ve benzerlerinin yakılmasıyla sentez, ayrışma, buharlaşma ve benzeri işlemlerle, maddelerin yığılması, ayrılması, taşınması ve diğer mekanik işlemler sonucu bir tesisten atmosfere yayılan hava kirleticilerini ifade eder.
Kumlama tesislerinde sanayi kaynaklı hava kirliliğinin kontrolü yönetmeliğinde belirtilen toz emisyon değerleri sağlanmalıdır. Emisyon izinlerinin alınabilmesi için tozun toz toplama ünitesine gönderilmesi ve filtreden geçerek bacadan atılması yönetmelik gereğidir.
Bacaların çatıdan yüksekliği emisyon değerleri ve yönetmelik şartının yerine getirilmesi açısından önemlidir. Baca yükseklikleri gerekli izinlerin alınabilmesi için sağlanması gereken kesin hükümlerdendir. Yönetmelikte belirlenen toz emisyonu sınır değeri 20mg/Nm³’tür.
Kumlama işlemi esnasında açığa çıkan toz oldukça yoğundur. Hem personel sağlığı dolayısıyla İSG kuralları açısından hem fabrika ortamının çalışma verimi açısından hem de çevre bakanlığı standartları açısından uygun filtreleme yapılması büyük önem taşımaktadır.
Emisyon değerlerinin sağlanabilmesi için özel filtre üniteleri kullanılmaktadır. Tozlu hava, uygun çap ve kalınlıklarda dizayn edilen hava kanalları ile filtreye getirilir. Filtreden geçen hava bir fan vasıtasıyla bacadan dışarı atılır.
Filtre dizaynı ve fan seçiminde, tesis hacmi, tesis içinde çalışacak kumlama operatörü sayısı, toz emiş noktalarının konumu, gibi kriterler göz önünde bulundurulmalıdır.
Kumlama Tesisleri Güvenlik Önlemleri ve Personel Sağlığı
Kapalı alanda kumlama işlemleri, yeterli derecede aydınlatma sistemine sahip, güvenlik önlemlerinin alındığı, işlem yapmaya yeterli alanın bırakıldığı tesislerde yapılmalıdır.
Aydınlatma: Kumlama tesislerinde işlem kalitesi ve operatöre doğru görüş açısını sağlamak adına uygun olan aydınlatma değeri seçilmelidir. Olması gerekenden daha karanlık alanlarda kumlama işleminin yapılması, yüzey kalitesini etkilemesinin yanı sıra operatör güvenliği açısından da tehlike arz etmektedir.
Kullanılan Ekipmanlar ve Koruyucu Önlemler;
Basınçlı Kumlama Kazanı
Kumlama uygulaması için kullanılan kumlama kazanları yüksek basınç ile çalışmaktadır. Nozul çıkışında ortalama 7,5 bar basınç bulunmaktadır. Kullanılacak kazanların, hidrostatik testleri yapılmış, test sonuçları belgelendirilmiş ve AT Basınçlı Ekipmanlar Direktifine uygunluk belgesine sahip olması gerekmektedir.
Yüksek basınçla püskürtülen granül yanlış kullanımda ciddi tehlikeler içermektedir. Olası kazaların önüne geçilebilmesi açısından kumlama kazanının el mandalından otomatik kontrollü sistem olması gerekmektedir.
Operatörün herhangi bir sebeple düşmesi veya nozulun elinden kayması gibi durumlarda sistem otomatik olarak kumlamayı durdurmakta, bu da yaralanmaların önüne geçmektedir.
Kumlama Hortumu:
Kumlama işlemi yüksek basınca dayanıklı özel hortumlar ile yapılır. Kumlamada kullanılacak hortumların TS 5928 EN ISO 3861 standartlarında ve sertifikalı olması gerekmektedir. Kumlama hortumları güvenlik halatı ile sabitlenmelidir.
Kumlama Nozulu:
Kumlama nozulları patlamaya dayanıklı çeşitli özel malzemelerden imal edilir. İş kazalarının önüne geçilebilmesi açısından nozul kalitesi ve standartlara uygunluğu büyük önem taşımaktadır.
Operatör Maskesi ve Kıyafeti:
Kumlama operatörü kumlama için özel olarak imal edilmiş koruyucu maske ve elbise kullanmak zorundadır. Böylece kumlama esnasında, basınçlı kumlama kazanının içinden çıkan granülün operatöre zarar vermesi önlenmiş olur. Kumlama maskesinin EN 14594 standartlarına uygunluğu belgelendirilmiş olmalıdır.
Temiz Hava Ünitesi:
Kumlama tesislerinde personel sağlığını tehdit eden önemli unsurlardan biri havadaki tozdur. Kumlama tesislerinde bulunan filtreleme sisteminin yanı sıra operatör tesis içinde bulunduğu sürece temiz hava besleme ünitesi kullanmalıdır.
Temiz hava üniteleri genellikle kompresörden beslenir. Temiz hava ünitesi kompresörden gelen havayı aktif karbon filtreden geçirerek operatör maskesine temiz hava iletir.
Çiğdem Arslan
Proje Direktörü
Kumlama ve Boyama Sistemleri
Alfatechnic Makina San. ve Dış Tic. Ltd. Şti.
